کالابرگ الکترونیک در چند سال اخیر به‌عنوان یکی از سیاست‌های کلیدی دولت برای حمایت از خانوارهای کم‌درآمد اجرا شده است. هدف اصلی این طرح، تضمین امنیت غذایی و کاهش اثرات تورم بر قدرت خرید مردم است. به‌جای پرداخت یارانه نقدی که در اثر تورم ارزش خود را از دست می‌دهد، دولت با اختصاص اعتبار خرید کالاهای اساسی، تلاش کرده تا سفره مردم از حداقل‌های ضروری خالی نماند.

به گفته مرجان دبیری، سخنگوی طرح کالابرگ الکترونیک، مرحله چهارم این طرح از روز شنبه 29 شهریور 1404 برای دهک‌های 4 تا 7 آغاز می‌شود. سرپرستان خانوار تا پایان آبان ماه فرصت دارند که اعتبار خود را خرج کنند. مشمولان دهک‌های یک تا سه نیز مانند گذشته تحت پوشش هستند و همچنان یارانه خود را به صورت اعتباری دریافت می‌کنند.

دولت اعلام کرده است که بیش از 60 میلیون نفر مشمول این مرحله هستند. البته امکان دارد در بازنگری دهک‌ها در پایان شهریور، تعداد افراد مشمول تغییر کند.

یکی از پرسش‌های رایج این است که آیا مانده اعتبار از مراحل قبل قابل استفاده است یا خیر. بر اساس اعلام رسمی، خانوارهایی که از دوره‌های قبلی اعتبار مصرف‌نشده دارند، می‌توانند در مرحله چهارم نیز از همان مانده استفاده کنند. این موضوع برای بسیاری از خانواده‌ها که در خریدهای گذشته صرفه‌جویی کرده بودند، خبر خوبی است.

برای اطلاع از مشمول بودن و همچنین میزان اعتبار، چند روش رسمی وجود دارد:

سامانه اینترنتی کالابرگ:
سرپرستان خانوار می‌توانند با ورود به سایت اصلی طرح (sabtemahdood.ir یا my.gov.ir بسته به اطلاع‌رسانی وزارت رفاه) وضعیت مشمولیت و مانده اعتبار خود را مشاهده کنند.

اپلیکیشن شما (Shoma):
اپلیکیشن رسمی دولت برای خدمات هوشمند به کاربران این امکان را می‌دهد که پس از ورود با کد ملی و شماره همراه سرپرست خانوار، میزان اعتبار و تاریخ انقضای آن را بررسی کنند.

کد دستوری USSD:
شماره‌گیری کد دستوری اعلام‌شده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (معمولاً 446کدملی#) یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای استعلام اعتبار کالابرگ است.

پیامک اطلاع‌رسانی:
معمولاً سرپرستان خانوار هنگام واریز اعتبار پیامکی از سوی دولت دریافت می‌کنند که شامل تاریخ فعال‌سازی و میزان اعتبار است.

مراجعه حضوری به فروشگاه‌های طرف قرارداد:
هنگام خرید، موجودی اعتبار کارت یارانه در دستگاه کارت‌خوان فروشگاه نمایش داده می‌شود. این روش ساده‌ترین راه برای افرادی است که دسترسی به اینترنت ندارند.

سرپرستان خانوار نیاز به ثبت‌نام جدید ندارند.

کارت بانکی که یارانه به آن واریز می‌شود، همان کارت خرید کالابرگ خواهد بود.

خرید فقط از فروشگاه‌های طرف قرارداد امکان‌پذیر است.

کالاهای مشمول شامل برنج، روغن، مرغ، گوشت، لبنیات، ماکارونی و سایر اقلام ضروری هستند.

جلوگیری از کاهش ارزش یارانه در اثر تورم.

اطمینان از اینکه یارانه در بخش تغذیه و کالاهای اساسی مصرف می‌شود.

حمایت از تولیدکنندگان داخلی از طریق الزام به خرید کالاهای ایرانی.

پوشش ناکامل فروشگاه‌های طرف قرارداد در مناطق روستایی.

مشکلات نرم‌افزاری و قطعی سامانه در برخی مواقع.

محدودیت در انتخاب کالاها که باعث نارضایتی برخی خانوارها شده است.

کالابرگ با کاهش توزیع نقدینگی، به کنترل تورم کمک می‌کند. همچنین موجب هدایت تقاضا به سمت کالاهای اساسی داخلی می‌شود. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که این طرح اگر با افزایش قدرت خرید واقعی همراه نباشد، نمی‌تواند جایگزین کامل یارانه نقدی شود.

برخی از مردم رضایت داشته‌اند چون توانسته‌اند کالاهای اساسی را با قیمت پایین‌تر تهیه کنند. اما گروهی دیگر از محدود بودن انتخاب کالا یا طولانی بودن صف‌ها در فروشگاه‌ها گلایه دارند.

آمریکا: کوپن غذا (Food Stamp) دهه‌هاست برای اقشار کم‌درآمد اجرا می‌شود.

هند: سیستم توزیع عمومی (PDS) سهمیه کالاهای اساسی را تضمین می‌کند.

ایران: الکترونیکی شدن کالابرگ، مزیتی است که روند توزیع را شفاف‌تر کرده است.

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند این طرح به‌تدریج دائمی شود. دولت وعده داده که فروشگاه‌های بیشتری به سامانه متصل خواهند شد و تنوع کالاها افزایش پیدا می‌کند. همچنین احتمال اتصال کالابرگ به سایر طرح‌های حمایتی وجود دارد.

اعتبار مرحله چهارم کالابرگ از 29 شهریور 1404 واریز می‌شود و دهک‌های 4 تا 7 به جمع مشمولان اضافه می‌شوند. افرادی که از مراحل قبل اعتبار دارند نیز می‌توانند همچنان از مانده خود استفاده کنند. برای استعلام اعتبار، مردم می‌توانند از سامانه‌های اینترنتی، اپلیکیشن شما، کدهای دستوری یا فروشگاه‌های طرف قرارداد استفاده کنند. با وجود برخی چالش‌ها، این طرح یکی از مهم‌ترین سیاست‌های حمایتی دولت برای تقویت معیشت خانوارهاست.

منبع: خبرگزاری تسنیم + پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی