تعداد شهرهایی که شب ها زنده هستند رو به افزایش است، به طوری که براساس داده های مجمع جهانی اقتصاد (WEF) تعداد شهرداران شب، امسال نسبت به سال گذشته 30درصد افزایش یافته و از 60 شهر به 80 شهر رسیده است.

صدیقه نژادقربان خبرنگار دنیای اقتصاد در گزارشی نوشت: این افزایش شهرهای همیشه بیدار دستاوردهایی اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته است. درحالی که در طول روز مرز بین ساعت کاری با تفریح بسیار باریک شده است، اما این مدل اداره شهر یک ظرفیت دست نخورده هم به لحاظ مکان و هم زمان در اختیار شهرها قرار می دهد.

زندگی شبانه از بامداد تا صبح با دسته کلیدی سه گانه زیست شهری را امکانپذیر می کند. در واقع با ایجاد ایمنی و کارآمدی، توسعه حمل ونقل و ایجاد فعالیت صنوف و شرکت ها در شب ها منجر به فعال شدن کسب و کارهای خرد در زمان های دست نخورده می شود و فرصت استفاده از زمان بکر را برای رشد و توسعه اقتصاد شهر در طول شبانه روز فراهم می کند.

شهرهای مدرن امروزی، موتورهای اقتصاد شهرها و مراکز نوآوری شهری، در یک مقطع حساس و بحرانی قرار دارند. فشار برای رشد اقتصادی، تاب آوری و شمول اجتماعی، مدیران شهری و کسب وکارها را مجبور کرده است تا فرضیات سنتی درباره نحوه عملکرد مناطق شهری و زمان فعالیت های صنوف، کسب وکارهای مختلف و همچنین ساعت زندگی شهری شهروندان را بازبینی کنند. تا پیش از این اکثر سیستم ها و زیرساخت ها حول محور فعالیت های روزانه طراحی شده بودند، درحالی که بخش مهمی از ظرفیت و پتانسیل اقتصادی که پس از بامداد پتانسیل فعالیت دارد، دست نخورده باقی مانده است. اما واقعیت این است که شهرها در تاریکی شب متوقف نمی شوند؛ مردم، خدمات و فعالیت های اقتصادی آنها نیز به کار خود ادامه می دهند.

مفهوم اقتصاد 24 ساعته بر اساس این اصل شکل گرفته است که شهرها هیچ گاه نمی خوابند و تنها محدود به سرگرمی و زندگی تفریحی نیست؛ بلکه فرصتی است برای برنامه ریزی جامع تر در زمینه ایمنی، تحرک، خدمات عمومی و نشاط فرهنگی.

در سال های اخیر، همه گیری کرونا نشان داد که سیستم های اقتصادی و شهری چقدر شکننده اند و تا چه اندازه نیاز به انعطاف و پاسخگویی در زمان واقعی دارند. قرنطینه ها و محدودیت های رفت وآمد، الگوهای فعالیت، زمان بندی کسب وکارها و سبک زندگی مردم را تغییر داد و تقاضا برای شهرهایی انعطاف پذیرتر و غیر متمرکزتر را افزایش داد. همزمان، تغییرات نسلی، پیشرفت فناوری دیجیتال و توجه به رفاه و پایداری محیطی، شهرها را به سمت پذیرش مدل 24 ساعته سوق داده است.

این مدل نه تنها زمان و مکان را بهینه می کند، بلکه دسترسی به فرصت ها و فضاها را توزیع عادلانه تر کرده و ساخت شهرها را با نیازهای واقعی انسان ها هماهنگ تر می سازد. در واقع، اقتصاد 24 ساعته تنها محدود به زندگی شبانه نیست. شهرهای شب زنده، با سه دستاورد مهم یعنی رشد اقتصادی، کاهش ازدحام در شب و تعادل بین کار و زندگی به عنوان ابزاری مهم در توسعه اقتصاد 24ساعته شهرها به شمار می روند.

در واقع، اقتصاد شبانه چیزی فراتر از زندگی شبانه از جمله رستوران ها، کافه و رویدادهای فرهنگی است و اپراتورهای حمل ونقل، امدادگران و بسیاری از افرادی که شهرها را از ساعت 6 عصر تا 6 صبح فعال نگه می دارند را هم در برمی گیرد و منجر به کاهش ازدحام با تحویل کالا در ساعات شب، افزایش ساعات خدمات عمومی و استفاده از فناوری برای افزایش امنیت و کارآمدی می شوند.

در سال های اخیر، اقتصاد شبانه جایگاه عملی پیدا کرده و در سطح جهانی رشد چشم گیری داشته است. در بریتانیا، این بخش در سال 2022، حدود 4.1درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل داده و بیش از 93.7 میلیارد پوند درآمد ایجاد کرده است؛ یعنی به ازای هر 9 نفر، یک نفر در این بخش مشغول به کار بوده است. در لندن درحالی که بسیاری از خیابان های اصلی بعد از ساعت 6 بعد از ظهر غیرفعال می شوند، داده ها نشان می دهد که این رویدادها بازدیدکنندگان را به خود جلب کرده و باعث افزایش فروش مشاغل محلی شده اند و از هر 4پوند، یک پوند در شب خرج می شود. این داده ها به تصمیم گیری برای ایجاد تغییرات دائمی زیرساخت در آن مناطق، مانند چراغ های خیابانی اضافی و نقاط برق در فضای باز برای فعال کردن رویدادهای آینده، کمک کرده است.

در غنا، پیش بینی می شود که پیاده سازی یک استراتژی اقتصاد 24 ساعته، تولید ناخالص داخلی واقعی را طی یک دهه بیش از 31 درصد افزایش دهد و در5 سال اول، بیش از 3میلیون شغل جدید در بخش های تولید، کشاورزی، تجارت، ساخت وساز و حمل ونقل ایجاد کند. بازار گردشگری شبانه نیز روند رو به رشدی دارد؛ پیش بینی می شود از 9.4 میلیارد دلار در سال 2024 به 24.8میلیارد دلار تا سال 2035 برسد، با نرخ رشد سالانه ترکیبی 9.2 درصدی. به همین دلیل، بیش از 80 شهر جهان نقش های مدیریتی شبانه ایجاد کرده اند، از شهرداران شبانه گرفته تا تیم های اختصاصی مدیریت زندگی پس از تاریکی، که نشان دهنده گذار به استراتژی های یکپارچه 24 ساعته است. نمونه موفق این رویکرد دفتر تفریحات شبانه نیویورک (ONL) است که از سال 2017 به عنوان رابط میان کسب وکارهای شبانه، جوامع و آژانس های شهری عمل می کند و باعث ایجاد بیش از 35 میلیارد دلار فعالیت اقتصادی و حفظ حدود 300 هزار شغل شده است.

همچنین، در سال 2022، مسترکارت شبکه شهرهای 24 ساعته را با همکاری بوگوتا و نیویورک ایجاد کرد تا رهبران شهری و ذی نفعان کلیدی، استراتژی هایی برای توانمندسازی اقتصاد شبانه تبادل کنند. بیش از 50 شهر از 21 کشور در این شبکه گرد هم آمدند تا راه های جدید برای تقویت اقتصاد شبانه از لحاظ ایمنی، فراگیری و رشد اقتصادی پیدا کنند.

یکی از نخستین و ملموس ترین مزایای اقتصاد شبانه، کاهش ازدحام در ساعات اوج است. نمونه بارز این رویکرد در نیویورک مشاهده می شود، جایی که به شکل آزمایشی، تحویل کامیون ها در ساعات خارج از ساعات کاری در مرکز منهتن انجام شد. کامیون ها حدود 8 تا 12 درصد از ترافیک شهر را تشکیل می دهند و میزان انتشار گازهای گلخانه ای در ساعات اوج روز 18 درصد بیشتر است. با انتقال فعالیت حمل ونقل به ساعات شب، هم فشار ترافیکی کاهش یافته و هم بهره وری بهبود یافته است.

اما این تنها نمونه نیست. در بسیاری از شهرهای دیگر، ساعات شب به فرصت تبدیل شده اند تا الگوهای فعالیت بهینه تر شوند و فشار اقتصادی و اجتماعی از مناطق مرکزی کاسته شود. با کاهش تراکم، امکان سرمایه گذاری متوازن تر در محله های کمتر توسعه یافته فراهم می شود و در عین حال دسترسی به خدمات و فرصت ها برای همه شهروندان افزایش می یابد. در اروگوئه اخیرا یک سرویس پریمیوم راه اندازی شده است که رانندگان حرفه ای را برای همراهی مشتریان در طول شب ها اعزام می کند. این خدمات نشان می دهد که چگونه کسب وکارهایی که به ترجیحات نوظهور پاسخ می دهند و شیوه های مسوولانه را تشویق می کنند، می توانند پیشنهادهای فراگیرتر و متمایزتری را توسعه دهند که از نیازهای جامعه پس از تاریکی هوا پشتیبانی کند.

حمل ونقل شبانه و برنامه ریزی فضای عمومی با تمرکز بر ایمنی، نمونه هایی از چگونگی افزایش شمول اجتماعی از طریق اقتصاد شبانه هستند. فعالیت اقتصادی شبانه در این چارچوب تنها به حمل ونقل محدود نمی شود. فضاهای کاری مشترک، استودیوهای سلامت، بازارهای خیابانی و مراکز لجستیک، همگی در ساعات طولانی تر فعالیت می کنند و تقاضا برای زیرساخت های ایمن و پاسخگو را افزایش می دهند. شهرهایی که این فرصت ها را درک کرده اند، می توانند منابع خود را بهینه تر و بهره وری شهری را افزایش دهند.

تغییرات فناوری، کار از راه دور و تغییر الگوهای سبک زندگی، ریتم زمان شهری را بازتعریف کرده اند. مرز بین کار و زندگی شخصی محو شده و تقاضا برای خدمات انسانی محور و انعطاف پذیر در تمام ساعات شبانه افزایش یافته است. بخش هایی مانند مهمان نوازی، مراقبت های بهداشتی، لجستیک و خرده فروشی شبانه هنوز به حضور واقعی و تعامل انسانی وابسته اند.

اقتصاد 24 ساعته، فرصت هایی فراتر از سرگرمی و تجارت ارائه می دهد. ساعات طولانی تر خدمات و به کارگیری هوش مصنوعی به کسب وکارها اجازه می دهد تا انعطاف بیشتری در ارائه خدمات داشته باشند و با تغییر رفتار مصرف کننده هماهنگ شوند. نیروهای کاری کم استفاده مانند دانشجویان، پرستاران و کارکنان شیفت شب می توانند به طور موثر مورد بهره برداری قرار گیرند و در عین حال ازدحام ساعات اوج کاری کاهش یابد. برخی شهرها پیشگام این تحول هستند، برای مثال، براگا خدمات مراقبت از کودکان 24 ساعته ارائه می دهد. در واقع، شهرها با گسترش ساعات فعالیت، نه تنها کارآیی اقتصادی را افزایش می دهند، بلکه فرصت های اجتماعی و فرهنگی را نیز ارتقا می دهند.

یکی از راهکارهای موثر برای مدیریت شهرهای 24 ساعته، ایجاد نقش های اختصاصی مدیریت شهری است. وظیفه آنها نظارت بر حمل ونقل شبانه، به روزرسانی مجوزها و حفظ تعادل بین کسانی است که شب ها کار می کنند، می خوابند یا تفریح می کنند. درآسونسیون در کشور پرو، شهرداری با ایجاد انجمن جنبش شبانه، مشارکت کسب وکارها و فعالان محلی را برای احیای مرکز تاریخی شهر جلب کرده و فضاهای ملاقات، فرهنگی و تفریحی را در طول شب فراهم می کند. این نمونه ها نشان می دهد که چگونه شهرها می توانند با مدیریت هوشمند، اقتصاد شبانه را توسعه دهند و همزمان عدالت اجتماعی، فرهنگ و رفاه عمومی را ارتقا دهند.

علاوه بر این، شب به طور فزاینده ای به عنوان یک بُعد حیاتی در استراتژی های اقلیمی شهری، نه تنها در مدیریت اثرات زیست محیطی، بلکه به عنوان فضایی امیدوارکننده برای سازگاری شناخته می شود. با افزایش دمای روز، بسیاری از شهرها شاهد تغییر فعالیت های عمومی به عصر هستند. این روند، رهبران شهر را بر آن می دارد تا شب را نه تنها به عنوان یک مرز اقتصادی، بلکه به عنوان یک پناهگاه بالقوه اقلیمی، تصور کنند.

در پاریس و سئول، کتابخانه های عمومی در دوره های گرمای شدید تا شب باز می مانند و ارائه فضاهای امن و کنترل شده برای ساکنان را ممکن می کنند. در دبی، سواحل شبانه به مکانی محبوب برای خنک شدن در ساعات شب تبدیل شده اند؛ شنا 24 ساعته مجاز است و نورافکن های ایمنی در آب روشن هستند.

این افزایش ساعات فعالیت به گردشگری شبانه نیز کمک کرده است. تجربه مقاصد پس از تاریکی به گردشگران این امکان را می دهد که ریتم متفاوتی از شهر را تجربه کنند، در رویدادهای فرهنگی، بازارها و جشنواره ها شرکت کنند و جنبه های کمتر شناخته شده زندگی شهری را کشف کنند. در پاریس، سیاستگذاران در حال بررسی راه هایی برای دسترسی به پارک ها، میادین و فضاهای باز در اواخر شب هستند و نقش آنها را در ارائه آسایش حرارتی، تهویه طبیعی و فرصت هایی برای ارتباط اجتماعی تشخیص می دهند.

با این حال، سازگاری با شب، تقاضاهای جدیدی را برای زیرساخت ها، سیستم های انرژی و خدمات عمومی ایجاد می کند. شهروندان زمان فعالیت های خود را برای جلوگیری از گرمای شدید تنظیم می کنند، هزینه های روزانه را کاهش می دهند و مصرف را به ساعات عصر منتقل می کنند. این نوع سازگاری، اگرچه شهودی است، اما می تواند منجر به تاثیرات اقتصادی و رفاهی واقعی شود، به ویژه برای خانوارها و مشاغلی که انعطاف پذیری کمتری برای تغییر برنامه ها دارند.