ناباروری مردان پدیده ای است که حدود یک سوم از موارد ناباروری را شامل می شود و عوامل متعددی از جمله اختلال در تولید اسپرم، کاهش تحرک یا کیفیت پایین اسپرم در آن دخیل است. این مسئله به ویژه در بیماران مبتلا به دیابت بیشتر مشاهده می شود، چراکه دیابت می تواند از طریق کاهش سطح هورمون های جنسی، اختلال در جریان خون و افزایش استرس اکسیداتیو، عملکرد تولیدمثل را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، پژوهش های گسترده ای برای یافتن درمان های مکمل یا جایگزین در این حوزه در حال انجام است. از جمله درمان های رایج، استفاده از داروهای هورمونی، روش های آزمایشگاهی مانند لقاح مصنوعی و البته درمان های سنتی و گیاهی است.

در سال های اخیر توجه به داروهای گیاهی برای بهبود باروری افزایش یافته است. یکی از گیاهانی که مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته، زیره سبز است. این گیاه از دیرباز در غذاها و داروهای سنتی به کار رفته و به دلیل خواص ضدالتهابی، ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی شناخته می شود. برخی مطالعات نشان داده اند که ترکیبات فعال موجود در زیره می تواند بر کیفیت اسپرم و باروری تاثیر بگذارد. همچنین این گیاه در کنترل قند خون و بهبود مشکلات ناشی از دیابت نقش دارد. با این حال، بیشتر پژوهش ها بر دانه یا عصاره زیره تمرکز داشته اند و تاثیر اسانس آن کمتر بررسی شده است.

به منظور بررسی بیشتر این موضوع، زهره قطب الدین به همراه دو پژوهشگر دیگر از دانشگاه شهید چمران اهواز، تحقیقی را درباره تاثیر اسانس زیره سبز بر کیفیت و کمیت اسپرم در موش های سالم و دیابتی انجام داده اند. در این پژوهش تلاش شد تا نقش اسانس زیره در بهبود اختلالات تولیدمثل در شرایط دیابت ارزیابی شود و مشخص شود که آیا این ترکیب می تواند به عنوان یک مکمل گیاهی مؤثر در آینده مطرح شود یا خیر.

برای انجام این تحقیق، 24 موش سوری نر بالغ انتخاب شدند و در چهار گروه قرار گرفتند: موش های سالم، موش های سالم دریافت کننده اسانس زیره، موش های دیابتی و موش های دیابتی دریافت کننده اسانس زیره. گروه های درمانی به مدت 30 روز اسانس زیره را به صورت خوراکی و در دوز مشخص دریافت کردند. در پایان دوره، نمونه گیری و بررسی های مختلف شامل وزن بدن و بیضه ها، شمارش و ارزیابی تحرک اسپرم ها و سنجش سطح هورمون تستوسترون انجام شد.

نتایج نشان داد که در موش های سالم، مصرف اسانس زیره به کاهش تعداد اسپرم های سالم منجر شد. اما در موش های دیابتی، وضعیت متفاوت بود؛ اسانس زیره نه تنها به کیفیت و کمیت اسپرم آسیب نزد، بلکه برخی از مشکلات ناشی از دیابت بر عملکرد اسپرم را بهبود بخشید.

در ادامه تحلیل ها روشن شد که تغییرات مشاهده شده در اسپرم های موش های دیابتی ارتباط مستقیمی با سطح هورمون تستوسترون نداشت. به عبارت دیگر، تاثیر مثبت اسانس زیره بر اسپرم ها ناشی از تغییرات هورمونی نبود، بلکه احتمالا از طریق اثرات آنتی اکسیدانی و کاهش استرس اکسیداتیو صورت گرفته است.

این یافته ها اهمیت ویژه ای دارند، زیرا نشان می دهند که اسانس زیره می تواند در شرایطی مانند دیابت نقش محافظتی بر عملکرد تولیدمثل داشته باشد. در حالی که در افراد سالم ممکن است استفاده از آن بدون ضرورت مفید نباشد، در بیماران مبتلا به دیابت احتمالا می تواند به عنوان مکملی کم هزینه و طبیعی مورد توجه قرار گیرد. البته محققان تاکید دارند که برای تایید این نتایج در انسان و درک دقیق تر مکانیسم های زیربنایی آن، مطالعات بیشتری لازم است.

بر اساس داده های تکمیلی، استفاده از اسانس زیره به عنوان مکمل در درمان ناباروری مردان دیابتی می تواند نویدبخش باشد. این ترکیب گیاهی در حالی که اثر منفی بر وضعیت اسپرم موش های سالم گذاشت، در نمونه های دیابتی بهبود محسوسی ایجاد کرد. بنابراین، اگرچه نمی توان آن را جایگزین درمان های قطعی دانست، اما می تواند به عنوان راهکاری مکمل و کم خطر مطرح شود.

نتایج این پژوهش در مجله علوم پزشکی فیض منتشر شده است؛ مجله ای که زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی کاشان فعالیت می کند و مقالات علمی مرتبط با علوم پزشکی و سلامت را به چاپ می رساند.

انتهای پیام