به نقل از همشهری؛ آیات در لغت به معنی نشانه ها است و نماز آیات را نماز نشانه ها نیز می گویند، زیرا خواندن آن هنگامی بر انسان واجب می شود که حوادثی ویژه اتفاق بیفتد و مسلمانان، آن نشانه ها را نشانه های خدا بدانند.

بر اساس احکام دینی در تشیع، نماز آیات، یکی از نمازهای واجب به شمار می رود که هنگام رخ دادن پدیده هایی مانند خسوف(ماه گرفتگی)، کسوف (خورشید گرفتگی)، زلزله، بادهای سیاه و غیرعادی، فرورفتن زمین، رعد و برق و حوادث طبیعی که موجب ترس بیشتر مردم شود، واجب می شود.

چگونه نماز آیات بخوانیم؟

کیفیت خواندن نماز آیات بر دو روش صحیح و قابل خواندن است که به آن اشاره می کنیم.

روش اول

ابتدا ایستاده و نیت به خواندن نماز آیات قربه الی الله کنید، بعد از نیت، تکبیر گفته و یک حمد و سوره(مانند توحید) بخوانید. سپس به رکوع رفته و ایستاده و دوباره یک حمد و یک سوره تمام بخوانید و مجددا به رکوع بروید و تا پنج بار این روال را تکرار کنید.

پس از بلند شدن از رکوع پنجم، به سجده رفته، دو سجده کنید و برخیزید و رکعت دوم را نیز همانند رکعت اول با پنج رکوع به جا آورید، سپس به دوسجده رفته، تشهد خوانده و سلام نماز را دهید.

روش دوم

در روش دوم می توانید بعد از نیت اقامه نماز آیات و تکبیر و خواندن حمد، آیه های یک سوره را پنج قسمت کنید، یک قسمت از آن را بخوانید و به رکوع بروید، بعد ایستاده و قسمت دوم از همان سوره را بخوانید و به رکوع بروید و همین طور تا پیش از رکوع پنجم، سوره را تمام کنید.

سپس به رکوع رفته قیام کرده و به سجده بروید و رکعت دوم را نیز به همین صورت تکرار کنید و پس از دو سجده تشهد و سلام را به جای آورید.

جهت تقسیم یک سوره به پنج قسمت، برای نمونه سوره توحید را مثال می زنیم: قبل از رکوع اوّل: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ سپس رکوع و ایستاده: قُلْ هُوَ اللَّهُ احَدٌ را گفته، باز به رکوع رفته و بایستید و بگویید: اللَّهُ الصَّمَدُ ، باز به رکوع بروید و بعد از ایستادن بگویید: لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ سپس دوباره به رکوع بروید و بایستید و بگویید: وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوَاً احَدٌ ، و رکوع پنجم را رفته و قیام کرده و دو سجده را به جای آورید و رکعت دوم را نیز همانند رکعت اوّل بخوانید و در آخر تشهد خوانده و سلام نماز را بگویید.

نکته: برخی از مراجع تقلید تقسیم سوره به 5 قسمت به روش مذکور را صحیح و برخی ناصحیح می دانند و روش اول را پیشنهاد می کند. لذا حتما نظر مرجع تقلید خود را در این مورد مطالعه بفرمایید.

چه زمانی نماز آیات بر ما واجب می شود؟

نماز آیات در خورشید گرفتگی یا کسوف، ماه گرفتگی یا خسوف، زلزله چه کم باشد یا زیاد، واجب خواهد شد. علاوه بر این در مواردی مانند: رعد و برق، باد سیاه و سرخ و در کل حوادث طبیعی آسمانی، فرو رفتن زمین و ریزش کوه و در کل حوادث طبیعی زمینی که موجب ترس و وحشت اکثریت مردم شود، خواندن نماز آیات بر فرد واجب می گردد.

وقت خواندن و قضای آن

نماز آیات هنگام کسوف یا خسوف از زمان آغاز گرفتگی قرص (ماه یا خورشید) تا زمان آغاز بازشدن گرفتگی آن را به نیت ادای نماز آیات باید خواند و اگر پس از خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی بخوانیم باید به نیت قضای نماز آیات به جا بیاوریم. البته مانند نمازهای یومیه، فضیلت و ثواب آن در اول وقت(هنگام آغاز خسوف یا کسوف) بسیار بیشتر است. (البته نظر مراجع در مورد زمان ادا و قضا متفاوت است؛ بهتر است یا هنگام آغاز گرفتگی نماز خود را شروع کنید و یا به رساله مرجع تقلید خود مراجعه نمایید.)

سایر حوادث که موجب واجب شدن نماز آیات می شود مانند زلزله و … هر زمانی خوانده شود به نیت اداء بوده و قضا ندارد. همچنان بهتر است در اولین وقت ممکن خوانده شود.

آیا می توان نماز آیات را بصورت جماعت خواند؟

نمازهای واجب را می توان بصورت جماعت خواند و چون این نماز نیز واجب می باشد ادای این نماز بصورت جماعت ممکن بوده و اقامه جماعت نماز آیات دارای ثواب و فضیلت بیشتری می باشد.

نحوه اقامه نماز آیات جماعت نیز مانند نمازهای یومیه بوده و ماموم همراه با امام جماعت نماز را ادا می کند. هنگام قرائت حمد و سوره، ماموم سکوت کرده و باقی اعمال را خود فرد همراه با امام می خواند.

احکام و نکات

تا اینجا به موارد مهم و ضروری درباره نماز آیات، نحوه خواندن و …مسلط شده اید. در ادامه به احکام و نکات باقی مانده درباره نماز آیات اشاره می کنیم

1: در صورتی که دو یا چند حادثه از حوادث مذکور بصورت همزمان رخ دهد برای هریک بصورت جداگانه نماز آیات واجب می شود.

2: از زمانی که خورشید یا ماه شروع به گرفتن می کند، انسان باید نماز آیات خود را بخواند و بنا بر احتیاط واجب باید آنقدر به تأخیر نیندازد که گرفتگی، شروع به باز شدن کند.

3: اگر در نماز آیات شک کنید که چند رکعت خوانده اید و فکر شما به جایی نرسد، نماز باطل است.

4: اگر تعداد رکوع نماز آیات در هر رکعت شک کنید، بنا را به تعداد کمتر رکوع گذاشته و ادامه دهید و اگر این شک پس از محل (مثلا در سجده، تشهد یا سلام) رخ داد به آن اعتنایی نکنید. (بنابر نظریت اکثر مراجع، بهتر است به نظر مرجع تقلید خود مراجعه داشته باشید.)

4: اعمالی که در نمازهای یومیه واجب و مستحب است، در نماز آیات نیز واجب و مستحب می باشد و هر چیزی که موجب باطل شدن نمازهای یومیه می گردد، نماز آیات را نیز باطل می کند.

5: اثبات خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی یا زلزله، با حس و مشاهده خود شخص، شهادت دو نفر عادل و یا با وسائل و متخصصین انجام می گردد و نماز آیات باید خوانده شود. البته با توجه به پیشرفت تکنولوژی و … شنیدن در اخبار، زیرنویس، رادیو و… نیز باعث واجب شدن نماز آیات می گردد.

6: نماز آیات تنها بر اهالی آن منطقه که حادثه در آن رخ داده واجب می شود.

7: با تکرار حوادث واجب کننده نماز آیات، بایستی نماز آیات نیز تکرار شود.

8: هنگام رخ دادن حادثه اگر خانمی در حال حیض یا نفاس باشد، نماز آیات بر آن واجب نیست و قضا ندارد. (نظر مراجع نسبت به قضای آن متفاوت است.)

منبع: وبسایت ستاد اقامه نماز