به نقل از تسنیم، هر سال با اعلام نتایج کنکور سراسری، نام های آشنا و تکراری از میان رتبه های برتر دیده می شود: دانش آموزان مدارس خاص دولتی و غیردولتی. در این میان، غیبت معنادار دانش آموزان مدارس دولتی عادی ـ جایی که حدود 80 درصد جمعیت دانش آموزی کشور تحصیل می کنند ـ به موضوعی جدی و قابل تأمل تبدیل شده است. روندی که نه تنها متوقف نمی شود، بلکه در حال تثبیت و تکرار است.

این شکاف آموزشی پرسشی جدی در برابر مسئولان قرار می دهد: چرا سهم بزرگ ترین بخش نظام آموزشی کشور در موفقیت های ملی و کنکور ناچیز است؟

هشدار رییس جمهور در اجلاس آموزش وپرورش

مسعود پزشکیان، رییس جمهور، در اجلاس سالانه رؤسای آموزش وپرورش با اشاره به همین چالش، مسئولان را به تأمل و اقدام فراخواند:

شما مسئولیت و بار سنگینی بر دوش دارید. درد مردم و درد بی عدالتی را باید متوجه شویم. نباید بپذیریم بچه ای که پدر و مادرش توان مالی ندارند، به دلیل نداشتن پول از فرزندان مرفه عقب بماند. آموزش فقط نباید تئوری باشد؛ باید با عشق آموزش دهیم و شما مسئولان باید این مسائل را باور کنید تا بتوانید به سمت اجرا بروید. فردی که می گوید همین است و نمی شود، قطعاً نمی تواند وارد این فضا شود.

این سخنان نشان می دهد که تحقق عدالت آموزشی در اولویت سیاست های کلان دولت قرار دارد، اما فاصله بین شعار و عمل هنوز پر نشده است.

نگاه مسئولان؛ مسئله ای ریشه ای

یکی از موانع اصلی در مسیر عدالت آموزشی، موضوعی است که رییس جمهور به درستی و دقت به آن اشاره کرد: نوع نگاه مسئولان آموزش وپرورش به مدارس دولتی عادی. سیاست گذاری ها، تخصیص منابع و حتی رویکرد فرهنگی نشان می دهد که این مدارس در اولویت نیستند.

فضا و تجهیزات: مدارس نوساز و مجهز عمدتاً در اختیار مدارس خاص قرار می گیرند، در حالی که مدارس عادی با ساختمان های فرسوده، کمبود تجهیزات و محیط های نامناسب دست وپنجه نرم می کنند.

تأمین معلم: بسیاری از معلمان تازه استخدام شده بدون گذراندن دوره های مهارت آموزی وارد مدارس عادی می شوند؛ تجربه ای که نه برای معلم و نه برای دانش آموز شرایط مناسبی ایجاد نمی کند.

کرامت دانش آموزان: گزارش های متعدد از بی توجهی به شأن و شخصیت دانش آموزان در مدارس عادی منتشر می شود؛ از تحقیرها تا بی تفاوتی نسبت به دغدغه های والدین و حقوق دانش آموزان.

افتخارآفرینی با مدارس خاص، غفلت از بدنه اصلی

تمرکز رسانه ای و مدیریتی وزارت آموزش وپرورش معمولاً بر دستاوردهای مدارس خاص است. کسب مدال های المپیاد جهانی یا معرفی رتبه های تک رقمی کنکور به عنوان نشانه های موفقیت نظام آموزشی مطرح می شود. اما واقعیت آن است که این موفقیت ها حاصل اقلیتی ممتاز است، نه نماینده 80 درصد بدنه اصلی آموزش کشور.

این تفاوت آشکار، شکاف عدالت آموزشی را بیشتر می کند و پیام ناامیدکننده ای برای میلیون ها دانش آموز مدارس عادی می فرستد: سهم شما از این سفره، اندک است.

چه باید کرد؟

کارشناسان معتقدند تغییر این روند در گرو یک تحول بنیادین است:

باور مسئولان به توانمندی مدارس عادی؛ بدون این تغییر نگاه، هیچ سیاست یا بودجه ای اثرگذار نخواهد بود.

اختصاص معلمان توانمند و باتجربه به مدارس عادی، نه صرفاً به مدارس خاص.

توزیع عادلانه امکانات و تجهیزات آموزشی؛ از آزمایشگاه و کارگاه گرفته تا کلاس های استاندارد.

بازتعریف رویکرد آموزشی؛ آموزش باید از تئوری زدگی فاصله بگیرد و به سمت مهارت، عشق و یادگیری واقعی حرکت کند.

چشم ها را باید شست

تا زمانی که مدارس دولتی عادی در حاشیه سیاست گذاری ها باقی بمانند، عدالت آموزشی به یک شعار بی ثمر تقلیل خواهد یافت. همان گونه که در شعر آمده است:

چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید.

اگر مسئولان آموزش وپرورش بخواهند به توصیه رییس جمهور جامه عمل بپوشانند، باید نخست نگاه خود را تغییر دهند؛ نگاهی که مدارس دولتی عادی را نه باری بر دوش، بلکه سرمایه ای برای آینده ایران بداند.