به گزارش خبرنگار مهر، حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور در حاشیه نشست ارائه نسخه اولیه سامانه دستیاران هوش مصنوعی دستگاه های اجرایی که صبح امروز در معاونت علمی برگزار شد، در جمع خبرنگاران با اشاره به روند تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی گفت: ما برای اولین بار این برنامه را پیش از تصویب، در دسترس مردم قرار داده‌ایم. هدف این است که نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران را دریافت کنیم. این برنامه که قرار است دو هفته دیگر تصویب شود، هم‌اکنون در مرحله دریافت نظرات و پیشنهادات است.

افشین افزود: نظراتی که در این مدت دریافت کرده‌ایم بسیار ارزشمند بوده و امیدواریم که افراد صاحب‌نظر و کارشناسان همچنان به مطالعه و ارسال پیشنهادات خود ادامه دهند. در این فرآیند، برخی افراد فقط به بیان کلیات مثل "این برنامه بد است یا خوب است" می‌پردازند، اما ما به نقد دقیق‌تر و پیشنهادات مشخص نیاز داریم. باید به ما بگویند که کدام بخش از برنامه باید اصلاح شود یا چه قسمت‌هایی را باید حذف کنیم.

وی در ادامه تاکید کرد که ما سند تدوین نکرده ایم بلکه ذیل سندهای بالادستی، برنامه ای تدوین کرده ایم که بیشتر بر روی کاربردی‌سازی هوش مصنوعی و استفاده عملی از این تکنولوژی در دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های دانش بنیان متمرکز است. ما نمی‌توانیم برنامه‌ای برای زیرساخت‌ها را به برنامه کاربردی هوش مصنوعی پیوند دهیم، چرا که هرکدام نیاز به یک رویکرد و اقدامات جداگانه دارند.

ایران و هند بزرگترین منابع تربیت نیروی انسانی هوش مصنوعی

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس‌جمهور، درباره مهاجرت نخبگان حوزه هوش مصنوعی و برنامه برای نگهداشت آن ها در کشور توضیح داد و گفت: در حال حاضر، ایران و هند از بزرگترین منابع تربیت نیروی انسانی در حوزه هوش مصنوعی محسوب می‌شوند. دانشگاه‌های ما نیروی انسانی بسیار خوبی تربیت می‌کنند، اما متأسفانه به دلیل محدودیت‌های مالی، در نگه‌داشت این نیروها با مشکلاتی مواجه هستیم.

وی ادامه داد: یکی از برنامه‌های ما در ستاد هوش مصنوعی و ذیل برنامه توسعه ملی هوش مصنوعی، چگونگی نگه‌داشت نیروهای پرتوان و کارشناسان این حوزه است. البته باید توجه داشت که نگه‌داشت نیروهای متخصص فقط به مسائل اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه مسائل اجتماعی و سیاسی هم در این فرایند تأثیرگذار است. برای همین یکی از اهداف اصلی ما در این برنامه، آموزش هوش مصنوعی از مدارس است تا نسل جدید با این تکنولوژی آشنا شود و در این زمینه تربیت شوند. ما در دانشگاه‌ها نیز به‌طور ویژه بر روی آموزش هوش مصنوعی و کوانتوم تمرکز داریم.

افشین با اشاره به هدف ایجاد دستیاران هوش مصنوعی دولت گفت: برای گرفتن تصمیمات درست، نیاز داریم که ابتدا به‌طور دقیق و واقعی داده‌ها و اطلاعات خود را شناسایی کنیم. در مراحل مختلف تصمیم‌گیری در دولت، از کمیسیون‌ها تا هیئت دولت، نیاز به داده‌های جامع و تحلیل‌شده داریم. بدون این داده‌ها، نمی‌توان تصمیمات درست و موثری گرفت.

وی افزود: این وظیفه معمولاً بر عهده کارشناسان است و داده‌ها را تجزیه و تحلیل کنند. پس از آن، مدیران داده‌ها را با اطلاعات پایین‌دستی تطبیق می‌دهند و این فرایند به‌طور مداوم ادامه می‌یابد. اما ما به دنبال تسریع این فرایند هستیم تا در صورت نبود کارشناسان، یک دستیار هوشمند بتواند به سرعت به سوالات مدیریتی، کارشناسی و حتی وزرای دولت پاسخ دهد.

کاربرد دستیار هوش مصنوعی در برآورد مصرف مرغ در کشور

افشین به مثالی از میزان مصرف مرغ در کشور اشاره کرد و گفت: فرض کنید تصمیم می‌گیریم که میزان مصرف مرغ در کشور را بررسی کنیم، این دستیار می‌تواند به‌طور آنی و با استفاده از داده‌ها، به ما بگوید که میزان تولید مرغ، زمان جوجه‌ریزی، میزان واردات جوجه و مصرف خوراک دام چه مقدار باید باشد. اینگونه تصمیمات می‌توانند به کمک داده‌ها و هوش مصنوعی، دقیق‌تر و به‌روزتر باشند.

حکمرانی هوشمند و پیش‌بینی اثرات تغییرات اقتصادی

وی افزود: به طور مثال اگر بخواهیم قیمت برق را افزایش یا کاهش دهیم، باید تاثیر این تغییر بر تورم و فشار اقتصادی بر مردم را پیش‌بینی کنیم. هوش مصنوعی می‌تواند به ما در ارزیابی دقیق این تغییرات کمک کند و نشان دهد که هر تصمیم چه هزینه‌ها و درآمدهایی ایجاد می‌کند.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس‌جمهور با اشاره به هدف دولت برای تقویت شبکه‌ها و فعالیت‌های دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه هوش مصنوعی گفت: هدف اصلی ما تقویت فعالیت‌های دانشگاه ها و شرکت های دانش بنیان در حوزه هوش مصنوعی است. زمانی که بازار وجود نداشته باشد، افراد و شرکت‌ها وارد این بخش نمی‌شوند. بنابراین دولت به‌عنوان اولین خریدار، باید از این فناوری استفاده کند.

افشین در این راستا به دو نوع حمایت از دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد: اولین نوع حمایت، ارائه گرنت و پژوهانه به کسانی است که در این حوزه فعالیت می‌کنند. نوع دیگر حمایت این است که دولت از محصولات و خروجی‌های این تحقیقات استفاده کند و به ازای هزینه‌هایی که پرداخت می‌شود، دولت نیز منتفع شود. هدف این حمایت‌ها، پذیرش بیشتر هوش مصنوعی در دولت است، زیرا یکی از شاخص‌های رتبه‌بندی جهانی، میزان پذیرش هوش مصنوعی توسط دولت‌ها است.

استفاده از هوش مصنوعی برای بهبود تصمیمات

افشین گفت: هوش مصنوعی باید به ما کمک کند که تصمیمات بهتری بگیریم و به‌ویژه برای مردم، وضعیت بهتری ایجاد کنیم. اگر تصمیمی گرفته می‌شود، باید اثرات آن به‌طور کامل بررسی شود و با استفاده از داده‌ها، ابعاد مختلف موضوع دیده شود. مثلاً در هنگام اتخاذ تصمیم برای وزارت نفت باید اثرات آن بر سایر وزارتخانه‌ها و حوزه‌های دیگر نیز بررسی شود.

استفاده بهینه از داده‌ها و اهمیت بلوغ در مدیریت داده‌ها

افشین در پاسخ به این سوال که بخش داده بودجه زیادی از پروژه هوش مصنوعی را به خود اختصاص داده است اما در بخش اشتراک گذاری داده همچنان مشکلات و چالش هایی وجود دارد؟ گفت: اگر هوش مصنوعی را مانند انسان در نظر بگیریم، خون در رگ‌های انسان مانند داده‌ها در هوش مصنوعی است. ما در کشور نیاز به یک بلوغ برای استفاده از داده‌ها داریم. چراکه وقتی با موضوعی مواجه می‌شویم که هم تهدید و هم فرصت دارد، معمولاً دیدگاه مدیران نسبت به انتشار داده‌ها و در دسترس بودن آن، 10٪ تهدید و 90٪ فرصت است. ولی در ابتدا نیاز به بلوغ داریم که بدانیم داده‌ها را می‌شود در دسترس قرار داد و باید از این فرصت استفاده کنیم.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس‌جمهور بیان کرد:ما باید به مدیران آموزش دهیم تا فواید هوش مصنوعی را درک کنند. فایده دستیار هوش مصنوعی همین هست که به مدیران بگوییم که دنیا عوض شده است و دسترسی به داده های دقیق به آن ها کمک می کند که تصمیمات بهتری بگیرند. من از رسانه‌ها و مدیران درخواست دارم که این تغییرات را درک کنند. این تغییرات به نفع مردم است و می‌تواند کمک کند تا در نهایت تصمیمات بهتری در سطح کلان گرفته شود. باید توجه داشته باشیم که یکی از مسائل کلیدی در حکمرانی هوشمند، دسترسی به داده‌های دقیق است.

با مکانیسم ماشه دسترسی‌مان به زیرساخت‌های هوش مصنوعی قطع نمی‌شود

افشین در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه با توجه به تهدید مکانیسم ماشه و اینکه بر تامین زیرساخت های هوش مصنوعی دچار مشکل خواهیم شد، آیا برنامه ریزی برای این مساله شده است؟ گفت: اگر تحریم‌ها یا مکانیسم ماشه اتفاق بیفتد، قطعا در تأمین زیرساخت های هوش مصنوعی دچار مشکل خواهیم شد اما دسترسی مان قطع نخواهد شد و فکر می کنم فقط هزینه هایمان را بیشتر خواهد کرد.

افشین درباره انتقادات مطرح شده نسبت به برنامه توسعه ملی هوش مصنوعی گفت: این برنامه را در قالب بیش از 16 جلسه کارشناسی با حضور افراد مختلف، از جمله دانشگاه‌ها، بخش خصوصی، و سایر ذی‌نفعان تدوین کردیم. این برنامه برای اولین بار در دسترس عموم قرار گرفته و قبل از تصویب نهایی، نظرات و پیشنهادات کارشناسان و صاحب‌نظران را دریافت می‌کنیم. هدف ما این بود که این برنامه به صورت کاملاً شفاف و با دریافت بازخوردهای مختلف تدوین شود و بر اساس نیاز واقعی کشور باشد. ما گفتیم که برنامه باید قبل از مصوبه نهایی در اختیار مردم و کارشناسان قرار بگیره، چون می‌خواهیم همه نظرات مختلف را بشنویم و آن را بهبود دهیم. این روند باعث می‌شود که برنامه نه تنها از نگاه کارشناسان بلکه از دیدگاه‌های عملیاتی و اجرایی هم مستحکم‌تر شود.

پاسخ افشین به منتقدان سخت افزارهای وارداتی هوش مصنوعی

وی در پاسخ به سوالی دیگر درباره انتقادات مطرح شده درباره وارداتی بودن سخت افزارهای هوش مصنوعی و اینکه هیچ برنامه ای برای توسعه بومی آن وجود ندارد، گفت: درباره سخت افزار ایرادی دیگری وارد است. حداقل چیزی که باید در این زمینه هزینه کنیم، یک میلیارد دلار است. کشورهای دیگر برای این موضوع‌ها اوردرهایی به ارزش 10 یا 20 میلیارد دلار داده‌اند. اینکه آیا منابع مالی برای این پروژه‌ها پیش‌بینی شده است یا خیر، این سوالی است که باید به آن پاسخ دهیم. اگر من امروز بگویم که این جی‌پی‌یوهایی که قرار است برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی در کشور استفاده شوند، باید کاملاً تولید داخل باشند، در واقع جلوی پیشرفت هوش مصنوعی را در کشور گرفته‌ایم. باید توجه کنیم که فاصله‌ زیادی در زمینه زیرساخت‌های هوش مصنوعی با دنیا داریم. برای مثال، در حالی که دنیا برای تولید جی‌پی‌یوها به تکنولوژی‌های سه نانومتری رسیده است، زیرساخت‌های ما هنوز در سطح 180 نانومتری قرار دارد. اگر همه چیز را به‌انتظار تولید داخلی نگه داریم، عملاً پیشرفت را متوقف کرده‌ایم.

نمی‌توانیم توسعه کاربردی هوش مصنوعی را معطل بومی سازی زیرساختها کنیم

معاون علمی رییس جمهور خاطرنشان کرد: ما دو راهبرد داریم یکی برای توسعه کاربردی هوش مصنوعی و دیگری برای توسعه زیرساخت‌ها. در زمینه زیرساخت‌ها، برنامه‌ریزی دقیقی داریم و در حال اجرای آن هستیم. اما نمی‌توانیم توسعه کاربردی هوش مصنوعی را معطل کنیم و منتظر بمانیم تا زیرساخت‌ها در داخل کشور تولید شوند. به همین دلیل، برای توسعه کاربردی هوش مصنوعی باید از آخرین فناوری‌های موجود در دنیا استفاده کنیم تا پیشرفت کشور متوقف نشود.