مصطفی صادقی / سردبیر :  شورای امنیت این روزها میدان زورآزمایی است: اروپا ماشه را کشیده، اما روسیه پیش‌نویسی روی میز گذاشته که می‌خواهد این ماشه را قفل کند.

مسکو سندی ارائه داده که سه محور کلیدی دارد:

تمدید شش‌ماهه دوره ده‌ساله قطعنامه 2231 با قابلیت تمدید دوباره. به این ترتیب زمان انقضای ماشه از 18 اکتبر 2025 به 18 آوریل 2026 منتقل می‌شود.

تعلیق بررسی‌های اساسی درباره برجام و قطعنامه 2231 در طول این تمدید؛ یعنی در این مدت هیچ کشوری نمی‌تواند روند ماشه را به‌طور رسمی فعال کند.

درخواست از طرف‌های اصلی برجام برای ازسرگیری فوری مذاکرات و بازگشت به مسیر گفت‌وگو.

مناقشه‌برانگیزترین بخش همان بند دوم است: «تعلیق بررسی اساسی». تحلیلگران غربی از جمله لارنس نورمن در وال‌استریت ژورنال، آن را تلاشی برای «بی‌اثر کردن ماشه» خوانده‌اند. اگر بررسی‌ها متوقف شود، ماشه عملاً بی‌دندان می‌شود.

اروپا و آمریکا به‌ظاهر با این پیش‌نویس مخالف‌اند. چرا؟چون نمی‌خواهند آخرین اهرم فشار خود علیه ایران را رها کنند. اما در پس پرده، همین‌ها می‌دانند که تمدید شش‌ماهه، آن‌ها را در موقعیت بهتری قرار می‌دهد: ماشه را امروز از دست نمی‌دهند و فردا هم می‌توانند در زمان مناسب دوباره آن را روی میز بگذارند. مخالفت علنی بیشتر برای نمایش است تا برای تصمیم واقعی.

پرسش اساسی اما این است: آیا روسیه حاضر است کارت خود را به‌خاطر ایران خرج کند؟
پاسخ کوتاه: نه به‌طور کامل.
مسکو ایران را نه فقط یک شریک منطقه‌ای، که یک «کارت ژئوپلیتیک» می‌بیند؛ کارتی که ارزشش وقتی بالاست که ایران مستقل بماند و به غرب نزدیک نشود. برای روسیه، ایرانِ مستقل بهترین حالت ممکن است: نه آن‌قدر به شرق وابسته که بار اضافی باشد، نه آن‌قدر به غرب نزدیک که از مدار مسکو خارج شود.

به همین دلیل، روس‌ها در شورای امنیت مانع می‌تراشند، پیش‌نویس می‌دهند، بازی را کند می‌کنند، اما هیچ‌گاه نمی‌خواهند همه چیز را به پای ایران خرج کنند. آن‌ها اهل «تعادل‌سازی»‌اند: هم می‌خواهند جلوی اروپایی‌ها بایستند، هم می‌خواهند دست باز خودشان را حفظ کنند.

در این میان، ایران باید مراقب باشد از یک «کارت بازی» به یک «بازیگر مستقل» تبدیل شود. روس‌ها می‌خواهند تهران در موضعی بماند که برای غرب قابل دسترس نباشد، اما برای شرق قابل استفاده باشد. همین معادله است که باعث می‌شود روسیه هرگز نخواهد ایران را از دست بدهد.

پیش‌نویس روسیه بیش از آنکه یک سند حقوقی باشد، یک تاکتیک سیاسی است. تمدید شش‌ماهه، تعلیق بررسی‌ها، دعوت به مذاکرات… همه برای خریدن زمان است؛ برای اینکه ایران همچنان در مدار مسکو باقی بماند و اروپا دست خالی بماند.

در زبان سیاست، گاهی سکوت هم فریاد است. روسیه امروز با همین سکوت و تعویق، می‌گوید: «ایران را از ما نگیرید.» اما در همان حال، یادآور می‌شود که «ایران نباید زیادی نزدیک شود» ــ نه به غرب، و نه حتی به شرق.