به نقل از فارس ،بر اساس داده های مرکز آمار، شاخص دسترسی به مسکن که نشان می دهد یک خانواده با کل درآمد سالانه خود چه مدت زمان نیاز دارد تا یک واحد 100 متری خریداری کند، در سطح کشور به طور میانگین 10 سال و در تهران حدود 18 سال برآورد شده است. این در حالی است که معیار رایج جهانی کمتر از 15 سال محسوب می شود.

با این حال، شاخص دیگری تحت عنوان مدت زمان انتظار با توجه به پس انداز سالانه تصویر واقعی تری از شرایط ارائه می دهد.

نرخ پس انداز خانوارها در سال 1403 نسبت به سال قبل رشد داشت؛ در سطح کشور از 18 درصد به 21 درصد و در تهران از 13 درصد به 20 درصد افزایش یافت.

پایه این ارقام، یک خانوار شهری برای خانه دار شدن به طور متوسط باید 49 سال و در تهران حدود 89 سال پس انداز کند.

این اعداد در مقایسه با سال 1402 بهبود قابل توجهی داشته اند؛ چراکه در آن سال مدت انتظار در کل کشور 59 سال و در تهران 152 سال (بیش از یک قرن و نیم) بود. به این ترتیب، فاصله زمانی در تهران بیش از 40 درصد کاهش پیدا کرده است.

دلایل این کاهش را می توان در سه عامل اصلی خلاصه کرد. نخست اینکه در سال 1403 رشد قیمت مسکن تحت تأثیر تحولات منطقه ای و نگرانی های سیاسی، کند شد و نرخ تورم مسکن که در سال 1402 بیش از 60 درصد بود، به حدود 15 درصد رسید.

دوم، افزایش درآمد خانوارها فراتر از تورم مسکن قرار گرفت؛ متوسط رشد درآمدها در کشور 33.6 درصد و در تهران 29 درصد گزارش شد.

سومین عامل نیز بهبود نرخ پس انداز بود؛ هرچند این بهبود بیشتر ناشی از رشد ارزش دارایی ها به ویژه املاک طبقات مرفه بود و مستأجران سهم کمتری از آن بردند.

با وجود این تغییرات مثبت، همچنان شرایط بحرانی توصیف می شود. در تهران مدت انتظار برای خانه دار شدن حدود 6 برابر و در کل کشور 3 برابر میزان متعارف جهانی است.

در حالی که سطح طبیعی این شاخص در دنیا حدود 15 سال و در بهترین حالت حتی 5 سال یا کمتر است، خانواده های تهرانی باید نزدیک به 90 سال و خانوارهای شهری کشور حدود 50 سال انتظار بکشند تا صاحب خانه شوند.

این شکاف بزرگ بیانگر شدت فقر مسکن در ایران است. بر اساس گزارش ها، نرخ فقر مستأجران در سال 1402 به 40 درصد رسید که رکورد دو دهه اخیر محسوب می شود.

همچنین شکاف طبقاتی در مالکیت مسکن افزایش یافته است؛ به گونه ای که در 16 سال اخیر تعداد خانوارهای صاحب خانه در دهک دهم دو برابر شد، اما در دهک اول تنها 60 درصد رشد کرد و همچنان 100 درصد مستأجران دهک اول فقیر هستند.

از سوی دیگر، جهش اجاره بها بخش زیادی از پس انداز سالانه خانوارها را از بین برده و دو ابزار اصلی برای خانه دار شدن یعنی پس انداز و تسهیلات بانکی عملاً کارایی خود را از دست داده اند.