به نقل از ایسنا، از زمان جنگ تحمیلی 12 روزه که در طول آن رژیم صهیونیستی و آمریکا با اقدامات تجاوزکارانه خود به خاک و تمامیت ارضی ایران تعرض کردند، گزارش های مختلفی درباره میزان آسیب وارد شده به تأسیسات هسته ای ایران، به خصوص تأسیسات هسته ای فردو منتشر شده است.

در همین حین دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا همواره مدعی نابودی کامل توانمندی هسته ای ایران شده است. به گفته مقامات ایرانی از جمله سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران، تأسیسات هسته ای ایران دچار آسیب های جدی شده است.

اما در تازه ترین گزارش ها درباره میزان خسارت وارد شده به تأسیسات هسته ای ایران، نشریه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی مفصل نوشت که به دلیل ماهیت زیرزمینی تاسیسات فردو، دسترسی ناظران خارجی به این مکان دشوار است و ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا میزان واقعی خسارات مشخص شود.

این روزنامه تأکید کرد که اگرچه مقامات آمریکایی اخیراً از آسیب جدی سخن گفته اند، اما مجموعه ای از متغیرها، از نوع بمب به کار گرفته شده گرفته تا ساختار زمین و مصالح مهندسی ایرانی، تعیین می کنند که این حمله تا چه اندازه موفق بوده است.

بمب 30 هزار پوندی و محدودیت های آن

در بخش نخست، این نشریه با بررسی بمب سنگرشکن GBU-57 نوشت: کارشناسان انفجار و بالستیک، این بمب را شبیه یک گلوله غول پیکر توصیف می کنند که از بمب افکن B-2 پرتاب می شود. این بمب 30 هزار پوند وزن دارد که بیش از پنج هزار پوند آن مواد منفجره است و با سرعتی فراتر از صوت به زمین برخورد می کند.

با این حال، نیویورک تایمز خاطرنشان کرد که حتی چنین بمبی هم تضمینی برای نابودی یک هدف سخت و عمیق در دل کوه ندارد. به گفته رایان هارلی استاد مهندسی مکانیک در دانشگاه جانز هاپکینز، این بمب در بهترین حالت می تواند 5 تا 10 متر در سنگ های متداول نفوذ کند، در حالی که عمق فردو بین 260 تا 360 فوت برآورد می شود.

به نوشته این روزنامه، طراحان عملیات در وزارت دفاع آمریکا به جای تمرکز بر شکستن لایه ضخیم سنگ، راهبرد حمله به کانال های تهویه فردو را در پیش گرفتند.

یک مقام آگاه به نیویورک تایمز گفته است که این کانال ها به طور مستقیم به پایین نمی رفتند و در بخش های بالایی دارای زوایای پیچیده ای بودند، به همین دلیل مسیر بمب ها ترکیبی از تونل و سنگ بود. در اسناد پنتاگون که در 26 ژوئن منتشر شد نیز اشاره شده بود که ورودی اصلی این کانال ها به شکل سه شاخه ای طراحی شده و برای هر یک چندین بمب مورد نیاز بوده است.

زمین شناسی، سپر طبیعی ایران

بخش دیگری از گزارش به تحلیل زمین شناسی منطقه فردو اختصاص دارد. نشریه آمریکایی نوشت: بر اساس مقاله ای منتشرشده در نشریه دانشگاه تهران، سنگ های اطراف این منطقه عمدتاً از نوع ایگنمبریت یا توف آتشفشانی هستند.

در همین راستا ییزهاک ماکوسکی زمین شناس دانشگاه حیفا، در گفت وگو با نیویورک تایمز تأکید کرده که این نوع سنگ، علاوه بر سهولت در حفاری، می تواند به طور طبیعی انرژی انفجار را جذب کند؛ مشابه کیسه های شن که در قلعه های قدیمی برای دفع گلوله استفاده می شد.

نیک گلاماک استاد دانشگاه ایلینوی نیز گفت: توف آتشفشانی در جامعه مهندسی انفجار به عنوان یکی از بهترین مواد برای جذب انرژی شناخته می شود.

نشریه آمریکایی در ادامه نوشت: به همین دلیل، حتی در صورت برخورد مستقیم بمب ها، بخشی از قدرت تخریبی توسط لایه های زمین مهار شده است.

فناوری بتن و استحکامات مهندسی

این روزنامه همچنین یادآور شد که ایران تولیدکننده بزرگ بتن در منطقه است و محققان ایرانی پژوهش هایی درباره بتن های تقویت شده با الیاف فولادی منتشر کرده اند.

کلی نایتو استاد مهندسی سازه در دانشگاه لی های به نیویورک تایمز گفت: افزودن الیاف فولادی می تواند مقاومت کششی بتن را دو تا سه برابر افزایش دهد و مانع از ترک خوردگی های شدید شود.

به نوشته نیویورک تایمز، مشخص نیست چنین فناوری هایی دقیقاً در فردو به کار رفته یا نه، اما بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی پیشتر از درهای سنگین مقاوم در برابر انفجار و اتاق های چندلایه در این تاسیسات گزارش داده بودند.

نقشه پنتاگون از حملات تجاوزکارانه به ایران

متغیرهای ناشناخته و پیامدهای احتمالی

این نشریه افزود: در نهایت میزان تخریب فردو وابسته به این است که بمب ها تا چه اندازه به نزدیکی محفظه های سانتریفیوژ رسیده اند. اگر انفجار در مجاورت این بخش ها رخ داده باشد، شوک ناشی از آن می توانسته تجهیزات را به شدت تخریب کند، حتی اگر دیواره اصلی فرو نریخته باشد.

اندرو نیکلسون مدیر شرکت بریتانیایی Viper Applied Science، گفته است: حتی اگر بمب به هسته اصلی نرسیده باشد، موج انفجار در تونل ها می تواند به تجهیزات آسیب جدی وارد کند.

با این حال، کارشناسان دیگر از جمله پیتر مک دونالد تأکید کرده اند که حتی در صورت نفوذ مستقیم، احتمال فروریختن کامل فردو اندک است و خسارت ها بیشتر به محدوده های نزدیک انفجار محدود خواهد بود.

نیویورک تایمز در آخر نوشت: اگرچه پنتاگون با دقت به طراحی عملیات پرداخته و برخی ارزیابی های آمریکایی ها حاکی از آسیب شدید به فردو است، اما به دلیل متغیرهای متعدد از جنس سنگ ها گرفته تا نوع بتن و طراحی زیرزمینی ـ تعیین دقیق میزان خسارت فعلاً ناممکن است.

جان ولفستال ، مقام پیشین شورای امنیت ملی آمریکا، به این روزنامه گفته است: اگر انفجار بیشتر به صورت موج شوک بوده باشد، بخشی از تجهیزات قابل بازیابی است. اما اگر همه چیز در آتش نابود شده باشد، چیزی برای بازسازی باقی نمی ماند.