خبرآنلاین نوشت: سحرگاه سه شنبه، اول خرداد 1358، در اتاق شماره 231 بیمارستان الوند، زنی چشم از جهان فروبست که روزگاری عنوان بانوی اول ایران را بر دوش داشت. پیکر او صبح چهارشنبه، همراه تنها دخترش و جمعی اندک از خواهران و برادرانش، بی هیاهو و با کمال سادگی به بهشت زهرا برده شد و در خاک آرمید.

این زن، بدرالملوک والا، دختر شاهزاده ظهیرالسلطان، نواده عباس میرزا و نخستین همسر سلطان احمدشاه قاجار، واپسین پادشاه سلسله قاجار بود.

علی بهزادی، مدیر وقت مجله سپیدوسیاه که نسبتی خانوادگی با بدرالملوک داشت، همان روزها از فخرالملوک والا، خواهر کوچک بدارالملوک (که گفته می شود خاله همسرش نیز بود)، خواست تا برای مجله یادگارهایی از روزگار گذشته بنویسد؛ یادگارهایی درباره آداب و رسوم و شیوه زندگی دربار قاجار و روایت روزهایی که هیجان تغییر سلطنت در هوای کشور جاری بود؛ ماجراهایی که او از زبان خواهر بزرگ ترش، همسر احمدشاه، شنیده بود.

فخرالملوک این دعوت را پذیرفت و حاصل، مجموعه ای از خاطرات بود که در چند شماره سپیدوسیاه به چاپ رسید. آن چه در ادامه می خوانید، نخستین بخش از این خاطرات است که در شماره یکم تیر 1358 آن مجله منتشر شده است:

چند روز پیش که به بهشت زهرا برای تشییع جنازه رفته بودم وقتی گورکن آخرین بیل خاک را روی قبر ریخت با خود گفتم ای خانم تیره بخت بخواب که همه چیز تمام شد. آخر مگر نه این که تو روزی ملکه و زن سلطان احمدشاه قاجار بودی بالاخره رفتی به آن جایی که همه می روند. خواست خداوند بود که امروز گمنام به خانه ابدی بروی...

تا روزی که احمدشاه به رحمت ایزدی پیوست تو زن شرعی شاه قاجار بودی و بعد از آن هرگز شوهر نکردی و با یک مشت خاطرات تلخ و شیرین به آخرین خانه ات رفتی به جایی که همه می رویم چه شاه و چه گدا! تو که هیچ نداشتی ولی اگر ثروت شاه سابق را هم می داشتی باز نصیبت بیش از این چند متر چلوار و این دو متر زمین خدا نبود!

سال ها بود که می خواستم سرگذشت زندگی خصوصی مرحوم سلطان احمدشاه قاجار را به رشته تحریر درآورم ولی خانم بدرالملوک قاجار همسر اول و به اصطلاح قدیمی ها همسر دختر پسری مرحوم احمدشاه به من اجازه نمی داد و هر وقت صحبت می شد و تقاضایم را تکرار می کردم می گفت: تا زنده هستم اجازه نمی دهم زندگی خصوصی من با احمدشاه به رشته تحریر درآید. بخصوص که زمان سلطنت شاه سابق بود و به سبب خاطرات ناراحت کننده ای که خانم بدرالملوک در دوران زندگی اش از رضاخان داشت و بعد از او حتی در زمان پسرش هم میل نداشت خاطرات سلطان دموکرات و مظلومی چون احمدشاه به رشته تحریر درآید.

تو گویی این خاطرات را مانند گنج گران بهایی در زوایای دل دردمندش و با تار و پود وجودش نگهداری می کرد و بدیهی است آدمی گنج گران بهایش را میل ندارد مقابل دید نامحرمان بگذارد و برای خانم بدرالملوک نامحرم دربار رضاخان و پسرش بود.

نگارنده با نزدیکی بسیاری که با خانم بدارالملوک داشتم در هر ملاقات زمینه صحبت را به گذشته می کشاند و ایشان هم گهگاه خاطرات خود را تعریف می نمود و من در ذهن می سپردم و با خود می گفتم اگر عمری باقی باشد این خاطرات را به رشته تحریر درخواهم آورد.

خوب به خاطر دارم مردادماه سال 1327 بود، منزل خانم بدرالملوک در آن زمان در کنج جنوب شرقی میدان 24 اسفند (میدان انقلاب فعلی) قرار داشت، آن روز شاه سابق از سفر انگلستان بازمی گشت همان سفری که به دعوت ملکه الیزابت به انگلستان رفته بود و بهترین پذیرایی از او شد و قوام السلطنه نخست وزیر وقت بود من به اتفاق یکی دو نفر از نزدیکان خانم بدرالملوک در منزل ایشان بودیم اتفاقا همان موقع اتومبیل شاه سابق به آن جا رسید، برای تماشا به طرف بالکن رفتم وقتی که به اتاق خواب خانم وارد شدم که از آن جا به بالکن بروم اتاق کوچکی دیدم که دو پنجره به سمت میدان داشت. تخت خوابی کوچک ولی بسیار نظیف در گوشه اتاق بود یک میز کوچک قهوه ای جلب نظر می کرد. روی میز چراغ خواب و یک جلد کلام الله و عکسی از دوران جوانی سلطان احمدشاه با شاپو قرار داشت؛ این همان عکسی بود که در زمانی که احمدشاه به خارج رفته بود و زمزمه سلطنت رضاخان سردارسپه به گوش می رسید به دستور او جراید آن زمان چاپ کرده و غوغایی به راه انداخته نوشته بودند [که] شاه ایران در صف نصارا رفته و کلاه لگنی بر سر گذاشته. روزنامه های مخالف و روزی نامه های رشوه خوار چه سروصدایی بپا کردند! غافل از این که روزگاری می آید که به دستور رضاخان برای گذاشتن همین کلاه لگنی (شاپو) چه خون ها ریخته می شود و حتی باعث حمله سربازان به حرم مطهر ثامن الائمه می گردد و حتی آقایان روحانیون به ویژه صاحبان محاضر که در ردای روحانیت انجام وظیفه می کردند، می بایست کلاه لگنی بر سر بگذارند؛ همان کلاهی که به خاطر آن احمدشاه را گناهکار جلوه دادند.

به راستی که تاریخ پنجاه ساله پهلوی پر از حوادث ضد و نقیض است. خوب به یاد دارم در مشهد به خاطر تعویض کلاه چه شورشی شد و خون بی گناهان صحن مطهر حضرت رضا (ع) را رنگین کرد.

یکی دیگر از تبلیغات رضاخان علیه احمدشاه عکسی بود که از مرحوم احمدشاه مونتاژ شده بود و شاه را در حال رقص با یک پری روی فرانسوی نشان می داد و نوشتند که احمدشاه در پاریس مشغول عیش و نوش است. در صورتی که در زندگی کوتاه احمدشاه کوچک ترین نشانه ای که دال بر عیاشی این پادشاه باشد دیده نشد و کسی حتی دشمنانش نتوانستند بگویند که احمدشاه اهل عیاشی بود.

باری از اصل مسئله دور شدم؛ گفتم که در این اتاق کوچک و نظیف عکس احمدشاه با شاپو پهلوی قرآن و چراغ خواب روی میز قرار داشت. یک تخته قالی کهنه ولی بسیار تمیز کف اتاق را پوشانده، پرده های سفید تمیزی از تور حاشیه دار پنجره اتاق را زینت داده بود ولی با تعجب دیدم روی شیشه پنجره ها با روزنامه پوشیده شده بود. ابتدا تصور کردم شیشه شکسته و به وسیله روزنامه آن را پوشانده اند ولی بعدا متوجه شدم شیشه ها سالم است، با حالت تعجب از خانم بدرالملوک سوال کردم: چرا روزنامه روی شیشه چسانیده اند؟ آیا برای جلوگیری از آفتاب است؟! خانم در جواب گفت: خیر هر صبح که چشم باز می کردم مجسمه رضاخان را می دیدم و بی اختیار بر خود می لرزیدم. این روزنامه ها را چسباندم که چشمم به مجسمه نیفتد. در دوران طولانی عمر خانم بدرالملوک هرگز نشنیدم که رضاشاه بگوید همیشه او را رضاخان خطاب می کرد.

امروز که به خواست خداوند عمرم اجازه داد تا بتوانم بعد از فوت خواهرم خاطراتش را به رشته تحریر درآورم، خوشوقت هستم که دوران اختناق و سانسور هم گذشته و به راحتی می توانم همه چیز را برای خوانندگان عزیز به ویژه جوانانی که از احمدشاه چیزی نمی دانند بنویسم.

چون در تاریخ مدارس دوران پهلوی بسیار کوتاه در باره احمدشاه نوشته شده، آن هم از بی عرضگی او، در حالی که هستند مردانی که در عهد احمدشاه بوده اند و می دانند اگر این شاه جوان به قول دشمنانش بی عرضه بود ولی نه تنها خیانت به مملکت و ملت نکرد، بلکه دستش به خون هیچ کس آلوده نشد و آن چنان دموکرات بود که اگر خوانندگان عزیز کتاب زندگی سیاسی مرحوم احمدشاه را به قلم آقای حسین مکی خوانده باشند دیده اند که رییس جمهور فرانسه در زمان سلطان احمدشاه در پاریس به شاه گفته بود که شما باید پادشاه سوییس باشید نه پادشاه یک کشور مشرق زمین. احمدشاه که یک شاه دموکرات بود عقیده داشت باید سلطنت کند نه حکومت.

به هر حال آن روز وقتی خانم گفت این روزنامه ها را به این علت پشت شیشه چسبانیدم که هر صبح چشمم به مجسمه رضاخان نیفتد ، از ایشان سوال کردم: آیا هنوز از رضاخان نفرت دارید؟ خانم در جواب گفت: چگونه می توانم نفرت نداشته باشم! روزی که به دستور رضاخان قرار شد من به فرانسه بروم و به احمدشاه ملحق شوم و به حالت تبعید در پاریس زندگی کنم خوب به خاطر دارم که نایب السلطنه و محمدحسن میرزا ولیعهد و پدرم شاهزاده ظهیرالسلطان و مادرت (مادر نگارنده) حضور داشتند که سرم را به آسمان بلند کردم و گفتم رضاخان! امیدوارم روزی را ببینم که سرت زنده و تنت مرده باشد، همه چیز را ببینی ولی نتوانی کاری انجام دهی و بحمدالله شاهد بودم که همان طور هم شد. روزی که شنیدم رضاخان با گریه استعفانامه خود را می نوشت مردی که در اواخر سلطنت خود عقیده داشت که چیزهای مربوط به آسمان ازجمله برف و باران و زلزله و همه چیز دیگر هم دست بشر است و آن قدر مغرور شده بود که حتی مرگ و زندگی را هم به دست بشر می دانست به سرش آمد آن چه که بر او رفت.

سوال کردم: شما از کجا مطلع هستید که رضاخان این عقیده را داشت؟ در جواب گفت: من این را از یکی از نزدیک ترین افراد به رضاخان شنیدم.

احمدشاه سه بار ازدواج کرد برای داشتن ولیعهد که اتفاقا ولیعهدی هم نتوانست داشته باشد جز یک پسر به نام فریدون میرزا که در جریان سرگذشت به آن خواهیم رسید.

از شاهزاده محمودمیرزا برادر خانم بدرالملوک همسر احمدشاه که به اتفاق احمدشاه به پاریس رفته بود شنیدم که احمدشاه در بستر بیماری ریش گذشته بود و به قدری ضعیف شده و نقاهت او را آزار می داد که قادر به اصلاح سر و صورت خود نبود؛ ولی قیافه معصوم به ویژه چشمان درشت و قهوه ای رنگ او که مانند چشمان یک طفل بی گناه می نمود در صورت تکیده اش آن چنان پرفروغ بود که آدمی نمی توانست به چشمان او نگاه کند.

محمودمیرزا خود در زمان احمدشاه سرهنگ نظمیه (شهربانی امروز) بود، پس از آمدن رضاخان از درجه سرهنگی خلع شد و در معیت احمدشاه به پاریس رفت یا بهتر بگوییم تبعید شد.

سه ماه بود که احمدشاه می خواست در پاریس وصیت نامه اش را تنظیم کند ولی یک محضردار مسلمان پیدا نمی شد و شاه به هیچ صورت مایل نبود یک محضردار خارجی و بخصوص غیرمسلمان وصیت نامه اش را تنظیم کند تا این که پس از جست وجوی زیاد یک نفر مصری را پیدا کردند و به حضور آوردند تا وصیت نامه اش را بنویسد. یکی از وصیت های احمدشاه خطاب به دخترانش این بود اگر با مردی خارج از اسلام ازدواج کنند از ارث محروم شوند مگر آن که شوهر غیرمسلمان به دین اسلام بگرود اما بهتر می دانم که اصولا دخترانم با مرد ایرانی و مسلمان ازدواج کنند اگرچه حمال باشد.

در حالی که آن روز که احمدشاه وصیت نامه ای را می نوشت، تازه دختر بزرگش ایراندخت که اولین فرزند او و از خانم بدرالملوک بود فقط چهارده سال داشت و همایون دخت و مریم هم کوچکتر بودند.