عسل طبیعی ترکیبی غنی از مواد شیمیایی طبیعی است که از گیاهان و فعالیت زنبور به دست می آید. اهمیت بررسی ترکیبات عسل در این است که هر قطره آن حاوی مجموعه ای از ویتامین ها، مواد معدنی، آنزیم ها و ترکیبات آنتی اکسیدانی است که می توانند از بدن در برابر بیماری ها محافظت کنند. پژوهش های گذشته نشان داده اند که ترکیبات موجود در عسل می توانند التهاب را کاهش دهند، روند ترمیم زخم ها را سرعت بخشند و حتی در پیشگیری از آسیب به DNA و سلول های بدن مؤثر باشند. بخش بزرگی از این اثرات به دلیل توانایی عسل در خنثی کردن رادیکال های آزاد و جلوگیری از آسیب اکسیداتیو است.

از گذشته تاکنون، عسل به عنوان دارویی برای تقویت بدن و درمان مشکلات مختلف جسمی و روحی شناخته شده است. ویژگی هایی مانند تنوع رنگ، بو و مزه عسل نه تنها نشان دهنده تنوع گل هایی است که زنبور از آنها تغذیه کرده، بلکه بر میزان خواص درمانی آن نیز اثر می گذارد. به همین دلیل، شناخت ترکیبات شیمیایی عسل و تفاوت های آن، برای مصرف کنندگان اهمیت زیادی دارد.

زهرا سبحانی دماوندی فر و دو همکارش از دانشگاه شهید بهشتی، در پژوهشی علمی به بررسی جامع ترکیبات شیمیایی عسل پرداخته اند. آن ها تلاش کردند با مرور یافته های علمی موجود، تصویری دقیق و ساده از آنچه در عسل طبیعی وجود دارد ارائه دهند و توضیح دهند که این ترکیبات چگونه می توانند به سلامت انسان کمک کنند.

این پژوهش به روش مروری انجام شد، به این معنا که محققان نتایج مطالعات پیشین درباره ترکیبات عسل و خواص آنها را گردآوری، مقایسه و تحلیل کردند. این کار به آن ها اجازه داد بدون انجام آزمایش مستقیم، به یک جمع بندی علمی درباره ویژگی های درمانی و تغذیه ای عسل برسند.

نتایج این بررسی ها نشان دادند عسل ترکیبی است که از قندها، اسیدهای آمینه، آنزیم ها، مواد معدنی، ویتامین ها، رنگدانه ها و ترکیبات ضد میکروبی تشکیل شده است. این مواد می توانند رادیکال های آزاد را که عامل ایجاد التهاب مزمن و بسیاری از بیماری های قلبی، عصبی، تنفسی، پوستی و حتی سرطان هستند، خنثی کنند. پلی فنل ها که نوعی آنتی اکسیدان هستند، از مهم ترین ترکیبات درمانی عسل محسوب می شوند و در رنگ آن نیز نقش دارند.

همچنین مشخص شد که عسل دارای خواص ضد میکروبی قوی است که از آب اکسیژنه طبیعی، پپتیدها و آنزیم های خاص ناشی می شود. این ویژگی باعث می شود عسل بتواند در ترمیم زخم های داخلی مانند زخم معده و زخم های پوستی نقش مؤثری ایفا کند. به علاوه، برخلاف بسیاری از داروها، مصرف عسل هیچ گونه عارضه جانبی شناخته شده ای ندارد.

بر اساس بررسی های این مطالعه، ترکیبات عسل می توانند باعث تقویت سیستم ایمنی شوند، به بدن انرژی بدهند و حتی بر سلامت روان نیز اثر مثبت بگذارند. نوع گیاهی که زنبور از آن تغذیه می کند، نژاد زنبور و شرایط محیطی، همگی بر کیفیت و ارزش درمانی عسل تأثیر می گذارند. عسل های تیره تر معمولاً مقدار بیشتری مواد معدنی و آنتی اکسیدان دارند و از نظر درمانی قوی تر هستند.

در ترکیب عسل، قندها بخش اصلی را تشکیل می دهند، اما وجود اسیدهای آلی و فنلی، آنزیم ها و ویتامین ها نیز بسیار مهم است. این ترکیبات علاوه بر ایجاد طعم و رنگ خاص، مانع رشد بسیاری از میکروب ها می شوند.

در انتهای این مطالعه نیز اشاره شده است که عناصر معدنی موجود در عسل مانند پتاسیم، کلسیم، روی و منیزیم هرچند در مقادیر کم حضور دارند، اما برای فعالیت بسیاری از آنزیم های بدن ضروری اند.

نتایج این تحقیق در فصلنامه علوم محیطی نوین منتشر شده اند که توسط پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی منتشر می شود و به موضوعات علمی روز در حوزه محیط زیست و سلامت می پردازد.

منبع: ایسنا