اغلب مطالعات درباره سیستم پاداش انسان فرض می کنند که حساسیت به لذت ویژگی کلی و یکپارچه ای است که شامل همه محرک های لذت بخش می شود. اما حدود یک دهه پیش، گروهی از دانشمندان با کشف وضعیتی به نام ناتوانی ویژه در لذت بردن از موسیقی ، این فرضیه را به چالش کشیدند. در این حالت، افراد از موسیقی لذت نمی برند اما به سایر محرک های لذت بخش واکنش مثبت نشان می دهند. حالا همان تیم در دانشگاه بارسلونا مکانیسم زیربنایی این تفاوت را شناسایی کرده است.

به گفته ی ژوزپ مارکو-پالارس، نویسنده مطالعه، ناتوانی در لذت بردن از موسیقی ناشی از ارتباط ضعیف بین شبکه شنوایی مغز و مدار پاداش آن است، نه به دلیل اختلال عملکردی در این بخش ها. این قطع ارتباط باعث می شود موسیقی نتواند سیستم های پاداش را به اندازه ای تحریک کند که فرد احساس لذت کند.

مارکو-پالارس می گوید: ممکن است مکانیسم مشابهی پشت تفاوت های فردی در واکنش به سایر محرک های لذت بخش نیز باشد. بررسی این مدارها می تواند راه را برای تحقیقات تازه درباره تفاوت های فردی و اختلالات مرتبط با پاداش مانند بی لذتی، اعتیاد یا اختلالات خوردن هموار کند.

به گزارش نیواطلس، پژوهشگران برای شناسایی افراد دچار ناتوانی ویژه در لذت بردن از موسیقی پرسشنامه ای به نام پرسشنامه پاداش موسیقی بارسلونا (BMRQ) طراحی کردند. این ابزار پنج جنبه از نحوه ی تعامل و ارتباط افراد با موسیقی را بررسی می کند:

موسیقی چطور احساسات آن ها را به حرکت درمی آورد.

موسیقی چگونه به بهتر شدن یا تغییر حال و هوای آن ها کمک می کند.

موسیقی چطور باعث ایجاد یا تقویت ارتباطات اجتماعی بین افراد می شود.

آیا موسیقی باعث تشویق آن ها به رقصیدن یا حرکت کردن می شود.

و اینکه آیا افراد از طریق جست وجو، جمع آوری یا تجربه موسیقی های جدید، به دنبال تازگی و تنوع هستند یا نه.

افرادی دچار ناتوانی ویژه در لذت بردن از موسیقی، در هر پنج بُعد امتیاز پایینی می گیرند. آن ها به سختی آهنگ محبوب پیدا می کنند، به ندرت از شنیدن موسیقی هیجان زده می شوند و واکنش عاطفی ضعیفی به موسیقی دارند، اما در برابر پاداش های دیگر مانند پول واکنش طبیعی نشان می دهند.

تصویربرداری های مغزی هم این فرضیه قطع ارتباط را تأیید می کند. در شنوندگان معمولی، اسکن ها فعالیت بیشتری را در بخش هایی مثل هسته آکومبنس که بخشی از سیستم پاداش مغز است، هنگام شنیدن موسیقی دلپذیر نشان می دهد. اما در افرادی که از موسیقی لذت نمی برند، تصاویر MRI نشان می دهد که فعالیت مغز در پاسخ به موسیقی کاهش یافته، در حالی که فعالیت مغز در واکنش به سایر لذت ها طبیعی است. مارکو-پالارس اضافه می کند: برای مثال، ممکن است افرادی که بی لذتی اختصاصی نسبت به غذا دارند، نقصی در ارتباط بین بخش های پردازش غذا و مدار پاداش داشته باشند.

درباره علت پیدایش وضعیت هایی مانند ناتوانی در لذت بردن از موسیقی هنوز مباحث و ابهاماتی وجود دارد. مطالعه جدید نقش مهم ژنتیک و محیط را مطرح می کند و همچنین به مواردی از آسیب های مغزی اشاره می کند که می توانند باعث از دست رفتن انتخابی حس لذت شوند.

پژوهش در مجله ی Trends in Cognitive Sciences منتشر شده است.

منبع: زومیت