معبد کایلاسا (Kailasa Temple) یکی از شاهکارهای معماری و مهندسی هند باستان است که در مجموعه غارهای الورا (Ellora Caves) واقع در ایالت ماهاراشترا، هند قرار دارد. این معبد به خاطر ویژگی منحصر به فرد خود شهرت دارد: تمامی ساختار معبد از یک تکه سنگ جامد کوه تراشیده شده است.

ساخت به روش حجاری از بالا به پایین : برخلاف اکثر بناهای سنتی که مصالح از پایین به بالا روی هم چیده می شوند، معبد کایلاسا از بالای کوه شروع به تراشیده شده و تمام اجزای آن مانند ستون ها، سقف ها، مجسمه ها و تالارها مستقیماً از دل سنگ بیرون آمده اند. این تکنیک بسیار نادر و پیچیده است و تاکنون نمونه های معدودی از آن یافت شده است.

زمان ساخت و ساز: معبد کایلاسا حدود قرن 8 میلادی، در دوره سلطنت دودمان راشتراکوتا ساخته شده است. ساخت این معبد حدود 18 سال طول کشیده و توسط هزاران کارگر و هنرمند ماهر انجام شده است.

ویژگی های معماری: معبد شامل تالارهای بزرگ، ستون های حجاری شده با نقش های پیچیده، مجسمه های متعددی از خدایان هندو مانند شیوا، و صحن های باز است. این معبد به نماد کوه مقدس کایلاسا، اقامتگاه شیوا، شباهت دارد.

اهمیت فرهنگی و مذهبی: معبد کایلاسا یکی از مهم ترین مکان های زیارتی هندوها است و نمادی از خلاقیت، ایمان و مهارت بی نظیر هنرمندان آن دوره به شمار می رود.

شگفتی باستان شناسان و مهندسان: با توجه به ابزارهای ساده ای که در آن زمان در دسترس بوده، ساخت چنین سازه عظیمی به صورت حجاری مستقیم از دل کوه، بدون هیچ گونه ساخت و ساز جداگانه، همچنان یک معما و منبع الهام است.

معبد کایلاسا نه تنها یکی از بزرگ ترین معابد سنگی تراشیده شده در جهان است بلکه نمونه ای بی نظیر از هنر، تکنیک و مهندسی هند باستان است که به شکل مستقیم از دل کوه ساخته شده و نماد قدرت خلاقیت بشر در دوران باستان محسوب می شود.