به نقل از روزنامه اطلاعات تهران به عنوان پایتخت و مرکز ایران فرهنگی و گستره ای از کشورهای متأثر از فرهنگ و تمدن ایرانی و سرزمین نوروز، باید زیباترین شهر منطقه باشد. آیا به راستی چنین است؟ شهرهای زیبا در درجه اول عاری از هرگونه آلودگی های بصری هستند. به دیگر سخن وقتی در خیابان های خلوت و عاری از جمعیت تهران قدم می زنید، اگر هم کف پوش پیاده روها شکسته و ناهمگون نباشند، کاغذهای چسبناک آگهی های تبلیغاتی، جای جای آن را پوشانده اند و سطل های زباله سر هر کوچه و خیابان دیده می شوند؛ سطل هایی که در این هوای داغ تابستان، بوی تعفنشان فضای اطراف را آلوده کرده است.

هر چقدر بر آلودگی های بصری تهران افزوده شود از دیگر سو از زیبایی های بصری آن کاسته خواهد شد. اگر دقت کرده باشید در حاشیه خیابان ها درختان جوان و تازه سال، از بی آبی خشک شده اند و درختان از آب و گل در آمده که ریشه در خاک دوانده اند و نیازی به آبیاری ندارند از کمر یا انتهای بدنه بریده شده اند.

فرقی نمی کند در کدام خیابان یا کجای شهر باشد، هر جا که درختانی در کنار هم سبز شده باشند، یک در میان یا چند درخت در میان، درختی بریده شده است.

زیادشدن آلودگی های بصری و کم شدن زیبایی های بصری از سطح شهر نشان از آن دارد که مدیران شهری، زیبایی‎شناسی را نمی دانند یا توجهی به آن ندارند.

در ضرورت زیبایی شناسی

دکتر سیدرضا حسینی لاهیجی، دانش آموخته دانشگاه تهران و استاد طراحی صنعتی درباره زیبایی شناسی و ضرورت آن در زندگی امروز می گوید: زیبایی شناسی در واقع شاخه ای از فلسفه است که در دنیای امروز می رود تا به یک دانش و علم مستقل بدل شود.

زیبایی شناسی را نمی توان در آزمایشگاه، آزمایش یا تجربه و نظریه ای قطعی برای آن صادر کرد، چرا که آدم ها سلیقه های متفاوتی دارند. از این رو به شدت تحت تأثیر سلیقه، اطلاعات، آگاهی، جغرافیا و تاریخ قرار دارد. شاید به ظاهر ساده به نظر بیاید اما در عین سادگی، مبحثی بسیار پیچیده به حساب می آید که در طول تاریخ همواره مورد بحث فلاسفه بزرگ جهان قرار داشته است.

ما در دنیایی زندگی می کنیم که وقتی می خواهیم به یک جلسه رسمی برویم یا می خواهیم ارتباط سیاسی و بین المللی برقرار کنیم حتما باید از نظر ظاهر، نوع لباس پوشیدن و مرتب و تمیزبودن، هم سطح دیگران و یا یک پله از آن ها بالاتر باشیم.

بنابراین ابتدا این ظاهر ماست که بر روی جمع تأثیر می گذارد. مخصوصا در میان سیاستمداران بین المللی، این مسأله اهمیت بیشتری پیدا می کند.

محصولاتی که به کار می برید، خودرویی که استفاده می کنید یا حتی عینکی که به چشمتان می زنید، مبلمانی که برای خانه تان انتخاب می کنید، مهمانانی که به خانه تان دعوت می کنید و... نشان دهنده هویت و شخصیت شماست؛ چون برایتان اهمیت دارد که دیگران شما را چگونه ببینند.

زیبایی شناسی در دنیای امروز به یک کارکرد بدل شده است، چرا که از طریق آن می توان درآمد کسب کرد، شخصیت و هویت ساخت و حتی فرهنگ و تمدن خود را معرفی کرد.

شاید بپرسید چه کنیم تا خانه مان، محله مان و شهرمان زیباتر به نظر برسد. در پاسخ باید گفت با یک حرکت ساده می توانیم به سوی زیبایی حرکت کنیم و آن این که عوامل زشتی و آلودگی های بصری را از سطح زندگیمان بزداییم.

مبلمان شهری

دکتر لاهیجی می گوید: زیبایی شناسی در کشور ما موضوع بسیار پیچیده ای است و ما حتی منابع کافی در این زمینه نداریم اما من عمرم را صرف آن کرده ام و بیش از 34 سال سابقه کار در سازمان زیباسازی و مجموعه های شهری دارم.

مهم ترین کارکرد زیباسازی در سطح شهر، مبله کردن آن است. حدود 30 سال پیش، بعد از راه اندازی اداره مبلمان شهری، با ارتباط گسترده با مسئولان شهری شهرهای پیشرفته و زیبای جهان به دنبال آن بودم تا ببینم آن ها برای شهرهایشان چه راهکارهایی دارند، ده ها هزار صفحه اطلاعات در اختیار من گذاشتند که با مطالعه آن ها متوجه شدم چه باید بکنیم، چون هر شهر و هر سرزمینی، زیبایی شناسی خاص خود را دارد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان می کند: دائم از تهران به دیگر شهرها در حال سفر و بازدید بودم. با ساعت ها پیاده روی و نگاه دقیق به جزییات شهری دریافتم مهم ترین کاری که باید انجام دهیم این است که اشیای زائد، بیهوده و آزاردهنده را از سطح شهرها جمع کنیم.

تجمیع تابلوها

دکتر لاهیجی می گوید: یکی از زشتی های بصری در شهری چون تهران، جاسازی 2 تا 10 پایه سر هر کوچه و خیابان برای نصب تابلوهاست. ما طرحی را با عنوان تجمیع تابلوها ارائه و در سازمان زیباسازی تصویب کردیم که براساس آن، شما به جای جاسازی چندین پایه سر هر کوچه و خیابان، می توانید با جاسازی تنها یک پایه، همه تابلوها را نصب کنید. طرح های دیگری هم برای زدودن زشتی های بصری از سطح شهر ارائه دادیم که بعضی ها اجرا و بسیاری هم نیمه کاره رها شد یا به مرحله اجرا نرسید، زیرا تغییر مدیریت های زیادی داشتیم.

متأسفانه بعضی از مدیران شهری حتی به انجام وظایف اصلی خود در زیباسازی شهر تهران نمی پردازند، چه برسد به آن که طرح های نیمه کاره مدیران قبلی را به مرحله اجرا دربیاورند.

با همه این ها ما کارهای بسیار مفیدی انجام دادیم که یکی از مهم ترین آن ها کف سازی خیابان ولی عصر است.

کف سازی خیابان ولی عصر

این استاد دانشگاه درباره نوسازی خیابان ولی عصر می گوید: کف سازی خیابان ولی عصر در زمان خودش مورد توجه بسیاری قرار گرفت. روزنامه های داخلی و خارجی و تلویزیون های ماهواره ای درباره آن بسیار نوشتند و سخن گفتند. اتفاق بسیار عجیبی به نظر می رسید، زیرا سال های سال از پیروزی انقلاب می گذشت و معروف ترین و طولانی ترین خیابان خاورمیانه و طولانی ترین خیابان این منطقه جغرافیایی، از آنجایی که هیچ گونه رسیدگی به آن نشده بود، رو به نابودی می رفت و بسیار بی ریخت، زشت و نامنظم شده بود.

دکتر لاهیجی می افزاید: ما با یک پروژه یکی دوساله توانستیم کل خیابان را هم سطح سازی کنیم، کف پوش های جدید بچینیم و با تعویض و تجهیز مبلمان آن شامل نیمکت، سطل های زباله، کیوسک ها، چراغ های روشنایی عابر پیاده، چیدمان کف، گریل های پای درخت، صفحه چینی حوض های آب و خیلی جزییات دیگر، این خیابان 18 کیلومتری را که با دو طرف پیاده روی آن، 36 کیلومتر می شود، نوسازی کنیم.

درختان تنومندی که محو می شوند

یکی از زیبایی های کم نظیر خیابان ولی عصر، درختان سر به فلک کشیده آن است که در سال های اخیر، تعداد زیادی از آن ها در کمال کج سلیقگی، قطع و نابود شدند.

دکتر لاهیجی درباره این موضوع می گوید: در همان پروژه نوسازی، هنگامی که جوی های خیابان ولی عصر را کف چینی می کردیم متوجه شدیم بعضی از درخت ها از ریشه کرم زده، پوسیده و در حال نابودی هستند. شما در نظر بگیرید چند دهه گذشته و طی این سال ها کمترین رسیدگی به این درختان نشده و تنها آب های کثیف و آلوده پای درختان روان باشد.

از افراد متخصص و سازمان پارک ها برای نجات درختان تقاضای کمک کردیم، آن ها متوجه شدند که این درختان بیمارند و در معرض سقوط قرار دارند. آن زمان تعداد کمی از درختان، آن هم به دلیل سقوط ناگهانی قطع شدند؛ چون هیچ راه نجاتی برایشان وجود نداشت، اما در سال های اخیر می بینیم که تعداد زیادی از درختان در سطح شهر قطع می شوند؛ به روایتی فقط0 250 اصله درخت در خیابان ولی عصر قطع و جمع آوری شدند.

متأسفانه طی این سال ها زیبایی های طبیعی تهران نه تنها توسعه پیدا نکرده بلکه کمتر هم شده است. پیش از این ها تصاویر هوایی، تهران را شبیه جنگلی نشان می داد که در یک فضای سبز گسترده قرار داشت اما امروز وقتی از بالا به تهران نگاه کنید، نه تنها از آن فضای سبز و گسترده، نشانی نمی بینید بلکه متوجه می شوید به منطقه ای سنگلاخی و خیلی خشن شباهت دارد.