استاد حوزه و دانشگاه توصیه‌هایی مبتنی بر طب سنتی برای زائران اربعین بیان کرده که رعایت آن‌ها برای کسانی که در همایش عظیم اربعین حسینی شرکت می‌کنند مفید است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، با نزدیک شدن به ایام اربعین حسینی، میلیون‌ها زائر از اقصی نقاط جهان خود را برای حضور در بزرگ‌ترین اجتماع دینی جهان آماده می‌کنند. در این مسیر نورانی که دل‌ها به شوق دیدار حرم سیدالشهدا (ع) می‌تپد، حفظ سلامت جسمی و رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که نباید از نگاه زائران و خادمان حسینی دور بماند. طولانی بودن مسیر پیاده‌روی، تغییرات آب‌وهوایی، تغذیه گاه ناسالم‌ و نیز عدم دسترسی دائم به خدمات پزشکی از جمله مواردی است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند این سفر معنوی را با مشکلاتی همراه کند.

در همین راستا و به منظور آگاهی‌بخشی بیشتر به زائران و خانواده‌ها، گفت‌وگویی انجام دادیم با  حجت‌الاسلام محمد خدایی، حکیم و استاد حوزه و دانشگاه و از کارشناسان طب اسلامی  تا از این منظر راهکارهایی ساده اما مؤثر برای مراقبت‌های بهداشتی، تغذیه‌ای و پیشگیری از بیماری‌ها در مسیر اربعین ارائه شود.

متن گفت‌گو به این شرح است:

تسنیم: لطفاً قبل از ورود به بحث اصلی بفرمایید چه سری در پیاده‌روی اربعین نهفته است که زائرین حسینی حاضرند سختی‌های بی‌شمار راه را به جان بخرند، ولی خود را به این مراسم باشکوه برسانند؟

راجع به این مسأله نکات بسیار زیادی وجود دارد و می‌توان درباره آن ساعت‌ها نشست و صحبت کرد. ولی اگر بخواهم عرایضم را در یک جمله خلاصه کنم، اشاره می‌کنم به روایتی که از پیامبر اسلام(ص) درباره امام حسین(ع) نقل شده که می‌فرمایند: «در دوست داشتن امام حسین(ع) حرارتی در قلب عاشقان ایجاد می‌شود که هرگز خاموش شدنی نیست.» وقتی چنین تعبیر زیبایی از نبی مکرم اسلام (ص) درباره وجود نازنین اباعبدالله الحسین(ع) وجود دارد، طبیعی است که عاشقان این حضرت همه ساله حاضرند سختی راه را به جان بخرند و خود را به این مکان مقدس برسانند.

تسنیم: از منظر طب اسلامی، مهمترین اصول بهداشتی و مراقبتی که زائرین باید قبل از آغاز سفر رعایت کنند، چیست؟

حتماً افرادی که در سال‌های اخیر تجربه پیاده‌روی اربعین را دارند، نسبت به غذاها و خوردنی‌هایی که در آنجا مصرف می‌شود آشنایی دارند. بنابراین توصیه می‌کنیم دو سه روز قبل از عزیمت به کربلا، مشابه آن غذاها را در منزل میل بفرمایند تا بدنشان با غذاهای آن منطقه عادت کند. نکته بعدی اینکه حتماً قبل از سفر به مدت چند روز تمرین پیاده‌روی داشته باشند تا عضلاتشان برای پیاده‌روی اصلی آمادگی کامل داشته باشد. همچنین پاکسازی عمقی بدن از طریق حجامت و نیز خوردن عرق کاسنی، خاکشیر و رب انار در این زمینه فوق‌العاده مفید است و گرمای کبد، قلب و خون را پایین می‌آورند. علاوه بر این‌ها، مالیدن حنا زیر پا هم در پاکسازی و خنک‌سازی بدن مفید است و هم از تاول زدن کف پا جلوگیری می‌کند.

تسنیم:‌ با توجه به گرمای شدید هوا در آن منطقه و مسافت نسبتاً طولانی که باید به صورت پیاده‌روی طی شود، چه توصیه‌هایی برای جلوگیری از گرمازدگی و کم‌آبی بدن به زائرین دارید؟

در این زمینه که مشکل اصلی زائرین هم محسوب می‌شود، رعایت چند نکته ضروری است: اول این که پیاده‌روی را به ساعت‌های پایانی شب تا اذان صبح موکول کنند و در گرمای روز کمتر فعالیت داشته باشند. دوم این که از خوردن آب و نوشیدنی‌های سرد به شدت پرهیز کنند؛ چرا که این کار موجب ایجاد شوک برای خون و کبد می‌شود و به جای آن از آب خنک استفاده کنند. نکته بعدی، استفاده از کلاه‌های لبه‌دار و چفیه مرطوب شده از آب است که خود این عمل، باعث ایجاد حس خنکی برای زائرین می‌شود. استحمام و گرفتن دوش کوتاه (چون در آنجا هم مردم با معضل کم‌آبی مواجه هستند) هم در جلوگیری از این عارضه بسیار می‌تواند مفید باشد.

تسنیم: در طول مسیر موکب‌های بی‌شماری وجود دارند که هریک سعی می‌کنند زائرین را به موکب خود دعوت و از آنها پذیرایی کنند. طبیعتاً برخی زائرین برای این که لطف میزبان را رد نکنند، ممکن است از هر غذا و خوردنی‌هایی که به آنها تعارف می‌شود، کمی مصرف کنند و همین مسأله ناخواسته منجر به بروز ناراحتی‌های گوارشی برای زائرین می‌شود. در این مواقع چه کار باید کرد؟

در این که مردمان عراق، نسبت به زائرین اباعبدالله الحسین(ع) لطف و محبت ویژه‌ای دارند شکی نیست، ولی ضرورتی هم ندارد که ما به همه اصرارها و تعارفات آنها پاسخ مثبت دهیم، بلکه می‌توانیم با نوعی رفتار محترمانه که حاکی از قدرشناسی ما نسبت به محبت آنهاست با آنها برخورد کرده و به مسیر خود ادامه دهیم.

تسنیم: نقطه مقابل این افراد، کسانی هستند که وسواس شدیدی در این زمینه دارند. مخصوصاً وقتی که این نگاه در بین برخی از زائرین وجود دارد که شهروندان عراقی آن طور که باید پایبند به رعایت اصول بهداشتی نیستند. در این مواقع چگونه باید رفتار کرد که به میزبان بی‌احترامی نشود؟

به نظر من، این حرف درستی نیست و نمی‌توان به طور مطلق ادعا کرد که در آنجا اصول بهداشتی رعایت نمی‌شود و یا آنچه که ما انجام می‌دهیم، درست و بهداشتی است. اتفاقاً در تعالیم اسلامی به صراحت به مسلمانان توصیه می‌کند که از آب نیم‌خورده دیگران بخورید؛ چرا که در این صورت، ویروس حداقلی وارد بدن شما می‌شود و بدن شما نسبت به بیماری‌های سنگین‌تر آمادگی پیدا می‌کند.

تسنیم: در این ایام، زائرین متعددی از کشورهای مختلف جهان خود را به این مراسم باشکوه می‌رسانند و ازدحام بیش از حد جمعیت، احتمال انتقال انواع بیماری‌ها را بیشتر می‌کند. شما چه توصیه‌هایی در این زمینه دارید؟

با انجام برخی کارها به راحتی می‌توان این مسأله را نیز مدیریت کرد. قبلاً هم اشاره کردیم، دوباره تأکید می‌کنیم که زائرین حسینی قبل از سفر حتماً حجامت کنند‌ و در حین پیاده‌روی به هیچ عنوان از آب سرد استفاده نکنند. یکی دیگر از اقداماتی که زائرین می‌توانند انجام دهند، خوردن پیاز است. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که: «به هر شهری وارد شدید، از پیاز آنجا بخورید تا مریض نشوید.» به نظر من رعایت این نکات می‌تواند در بالا بردن سیستم ایمنی افراد مؤثر باشد.

تسنیم: برخی افراد تصور می‌کنند پیاده‌روی اربعین باید مساوی با تحمل رنج و سختی بیشتر باشد تا زیارتشان مقبول واقع شود و این نگاه ممکن است باعث به خطر افتادن سلامتی‌شان شود. به عنوان یک روحانی و کارشناس طب اسلامی چه پاسخی به این دیدگاه دارید؟

اگرچه تمام این مسیر به نوعی با سختی و زحمت همراه است، ولی بنده در منابع دینی چنین چیزی ندیده‌ام. اگر این مطلب صحیح باشد، این‌طور نتیجه‌گیری می‌شود که آن دسته از افرادی که بنا به هر دلیلی بخشی از مسیر را با ماشین طی می‌کنند یا این که مستقیماً با هواپیما خودشان را به کربلا می‌رسانند، زیارتشان مشکل دارد!

تسنیم: آیا در متون دینی ما، درباره پیاده‌روی اربعین و زیارت اباعبدالله الحسین(ع) توصیه‌های بهداشتی و مراقبتی وجود دارد که بتوان به آنها استناد کرد؟

بله. توصیه‌های زیادی در باب زیارت اهل‌بیت‌(ع) و حتی پیاده‌روی اربعین در متون دینی ما وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به انجام غسل زیارت و نیز آرام راه رفتن و با وقار حرکت کردن در این مسیر اشاره کرد.

تسنیم: لطفاً یک نسخه قابل دسترس، آسان و قابل اجرا از مسائل بهداشتی و مراقبتی برای زائرین اربعین حسینی در حین پیاده‌روی ارائه بفرمایید .

توصیه می‌کنیم زائرین حسینی از خوابیدن و استراحت کردن جلوی باد مستقیم کولو اجتناب کنند؛ چرا که این مسأله باعث گرفتگی عضلات و خشکی مفاصل شده و پیاده‌روی را با مشکل روبرو می‌کند. همچنین به منظور جلوگیری‌ از عرق‌سوز شدن که ممکن است تمام مسیر را به کام زائر تلخ کند، توصیه می‌کنیم ضمن عوض کردن مداوم لباس‌های زیر، از پودر بچه و روغن گل سرخ استفاده کنند. استفاده از داروی امام کاظم(ع) و پودر آنفولانزا که باعث بالا رفتن سیستم ایمنی افراد می‌شود نیز برای زائرین توصیه می‌شود.

تسنیم: بر اساس تجربیاتی که از سال‌های قبل وجود دارد، معمولاً اغلب زائرین پس از مراجعت از عتبات عالیات درگیر بیماری و کسالت می‌شوند. چه توصیه‌هایی برای ایام بعد از اربعین دارید؟

بله. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که همه ساله بعد از پیاده‌روی اربعین برای زائرین به وجود می‌آید، مبتلا شدن آنها به برخی بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی، آنفولانزا و نظیر آن است که با توجه به شرایط آب‌وهوایی کشور عراق و موارد بهداشتی که در این ایام وجود دارد کاملاً طبیعی می‌باشد. لذا ضرورت دارد زائرین محترم پس از مراجعت از این مراسم چند نکته را مدنظر داشته باشند. اول اینکه اگر قبل از سفر، حجامت عام انجام نداده‌اند، پس از برگشت از سفر حتماً این کار را انجام دهند. نکته دوم استفاده از برخی گیاهان دارویی برای کنترل بیماری است؛ به ویژه گیاه زوفا که هم می‌توان به تنهایی آن را مصرف کرد و هم با ترکیبی از گیاهان ختمی، آویشن و پر سیاوش به صورت دم‌کرده مصرف کرد.

نکته آخر در این زمینه که متأسفانه اغلب افراد آن را رعایت نمی‌کنند، استراحت دوران بیماری است؛ چرا که انجام فعالیت‌های بدنی در این هنگام، بیماری موجود را تشدید و سیر درمان را کند می‌کند.

تسنیم: در پایان، به کسانی که به بهانه گرمای زیاد و سختی‌ راه قید این سفر معنوی را می‌زنند، چه توصیه‌ای دارید؟

به اعتقاد من، گرما بهانه است. کسی که عشق و حرارت و محبت اباعبدالله الحسین(ع) را در دل دارد، گرما و سختی راه را اصلاً متوجه نمی‌شود. همین الان هوای بسیاری از نقاط ایران به شدت گرم و طاقت‌فرساست. آیا مردم در این شرایط بیرون نمی‌آیند؟ سرکار نمی‌روند؟ به نظر من سختی راه، بهانه کسانی است که به‌اندازه کافی عاشق نیستند، وگرنه انسان عاشق با قلبش تصمیم می‌گیرد نه با عقلش و به جای حساب کتاب کردن، یا علی می‌گوید و خود را به این گردهمایی بزرگ می‌رساند.