به نقل از ایسنا ، سنگ کیسه صفرا یکی از مشکلات شایعی است که میلیون ها نفر در سراسر جهان را درگیر کرده است. این بیماری زمانی رخ می دهد که مواد داخل صفرا، به ویژه کلسترول، به شکل کریستال درآمده و به مرور زمان تبدیل به سنگ می شوند. اگرچه بسیاری از افراد هیچ علامتی ندارند، اما در مواردی این سنگ ها می توانند باعث دردهای شدید، التهاب، و حتی نیاز به جراحی شوند.

آمارها نشان می دهند که حدود 10 تا 15 درصد از بزرگسالان در اروپا و 3 تا 5 درصد از جمعیت آسیا و آفریقا به این بیماری مبتلا هستند. افزایش نرخ بستری و انجام جراحی های مرتبط با این بیماری، اهمیت پرداختن به آن را دوچندان کرده است. در عین حال، زنان به ویژه پس از یائسگی، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

دلایل گوناگونی در بروز این بیماری نقش دارند، از جمله ترشح بیش از حد کلسترول در صفرا، کاهش حرکت آن در کیسه صفرا و شرایطی مانند چاقی و مقاومت به انسولین. اما در سال های اخیر، پژوهش ها نشان داده اند که ترکیباتی در غذا به نام آنتی اکسیدان ها می توانند در پیشگیری از تشکیل این سنگ ها مؤثر باشند. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که با کاهش استرس اکسیداتیو یعنی نوعی آسیب سلولی ناشی از رادیکال های آزاد، از سلول ها محافظت می کنند.

ویتامین هایی مانند A، C و E و ترکیبات گیاهی مثل کاروتنوییدها از جمله آنتی اکسیدان های شناخته شده اند که ممکن است در سلامت کیسه صفرا نقش داشته باشند. با توجه به همین پیش فرض ها، بررسی تأثیر رژیم غذایی غنی از این ترکیبات می تواند دیدگاه تازه ای برای پیشگیری از بیماری های صفراوی ارائه دهد.

زهرا یاری، استادیار گروه تحقیقات تغذیه از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به همراه سه پژوهشگر دیگر از همین دانشگاه و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مطالعه ای را در همین زمینه انجام داده اند. این تیم تحقیقاتی به دنبال بررسی این موضوع بود که آیا میان مصرف آنتی اکسیدان های غذایی و کاهش احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا، ارتباطی وجود دارد یا نه.

برای انجام این پژوهش، اطلاعات تغذیه ای دو گروه از افراد بررسی شد. گروه اول شامل 189 نفر مبتلا به سنگ کیسه صفرا و گروه دوم شامل 342 نفر سالم بود. این اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ای درباره عادات غذایی افراد جمع آوری شد که شامل 168 نوع ماده خوراکی مختلف بود. سپس با کمک نرم افزار تخصصی تغذیه و روش های آماری، داده ها تحلیل شدند تا مشخص شود چه تفاوت هایی بین رژیم غذایی این دو گروه وجود دارد و آیا مصرف بیشتر آنتی اکسیدان ها با کاهش خطر ابتلا به این بیماری ارتباط دارد یا نه.

نتایج این پژوهش نشان دادند که مصرف برخی ویتامین ها و مواد معدنی خاص با کاهش احتمال بروز سنگ کیسه صفرا همراه است. به ویژه، دریافت بیشتر ویتامین A، ویتامین C، بتاکاروتن و سایر کاروتنوییدها به طور چشمگیری با کاهش خطر ابتلا ارتباط داشت. به طوری که در کسانی که مصرف بالاتری از این ترکیبات داشتند، خطر ابتلا به سنگ صفرا تا 80 درصد کاهش پیدا کرده بود.

همچنین، مصرف بیشتر مواد معدنی مانند روی، منگنز، منیزیم و سلنیوم نیز با کاهش خطر این بیماری مرتبط بود. تأثیر ویتامین E و عنصر مس هم پس از حذف عوامل دخیل دیگر، معنی دار تشخیص داده شد.

برای جلوگیری از سنگ کیسه صفرا چی بخوریم؟

در مجموع، یافته های فوق که در مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران وابسته به انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور منتشر شده اند، نشان دادند افرادی که رژیم غذایی شان غنی از آنتی اکسیدان بود، بسیار کمتر از دیگران به سنگ کیسه صفرا دچار شده بودند.

اطلاعات تکمیلی به دست آمده از این تحقیق نیز نشان می دهند که تأثیر آنتی اکسیدان ها بر سلامت کیسه صفرا چندجانبه است. این ترکیبات نه تنها با کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو از سلول های داخلی کیسه صفرا محافظت می کنند، بلکه با بهبود تعادل صفرا و کاهش میزان کلسترول در آن، مانع از تشکیل سنگ می شوند.

برخی مطالعات دیگر هم یافته های این تحقیق را تأیید کرده اند. برای مثال، مشخص شده که ویتامین E به ویژه در زنان، اثر محافظتی قوی تری دارد یا اینکه ویتامین A از طریق تأثیر بر تولید اسیدهای صفراوی، به کاهش اشباع کلسترول کمک می کند. به همین دلیل، رژیم غذایی سرشار از این ترکیبات می تواند یکی از راهبردهای ساده اما مؤثر در پیشگیری از سنگ صفرا باشد. باید اشاره کرد که این موضوع به ویژه برای زنان، سالمندان و افراد با اضافه وزن اهمیت بیشتری دارد.