به نقل از تسنیم، دریاچه ارومیه، نماد بزرگ ترین ناکامی محیط زیستی ایران در دهه های اخیر، حالا به مرز نیستی مطلق رسیده است. با اینکه طی سال های گذشته هزاران میلیارد تومان برای احیای این دریاچه هزینه شده و ده ها پروژه، طرح و جلسه برگزار شده، امروز بنا بر اذعان رسمی معاون سازمان حفاظت محیط زیست، دریاچه در شمال کاملاً خشک شده و پیش بینی می شود تا پایان تابستان، بخش جنوبی آن نیز به کلی از بین برود.

حالا این پرسش به میان می آید: آیا وقت آن نرسیده که به جای پافشاری بی پایان بر تزریق منابع، سناریوی پایان را بپذیریم و برای پس از آن برنامه ریزی کنیم؟

در نشست خبری روز سه شنبه، خبرنگار تسنیم صراحتاً این پرسش را مطرح کرد که چرا دولت همچنان بر ادامه طرح های احیای دریاچه ای پافشاری می کند که حتی اگر آنها را علمی و خیرخواهانه در نظر بگیریم، به بن بست رسیده است؟ چرا به جای نگاه پرهزینه و ناکارآمدِ نجات، به سناریوی محتمل و منطقیِ پایان حیات این دریاچه توجه نمی شود؟ اما به جای خانم شینا انصاری، رییس سازمان، معاون تالاب ها به این سوال پاسخ داد. پاسخی که در عین اعتراف به وخامت اوضاع، باز هم بر ادامه پروژه ها و تزریق منابع بیشتر تاکید داشت!

دکتر احمدرضا لاهیجان زاده با اشاره به کاهش حجم آب دریاچه به نیم میلیارد مترمکعب (در مقایسه با 2 میلیارد مترمکعب در همین روز در سال گذشته) گفت: "تراز به پایین ترین حد ممکن رسیده و اگر پایین تر برود دیگر عددی برای ثبت وجود ندارد."

او همچنین پیش بینی کرد که تا پایان تابستان دریاچه ارومیه به طور کامل خشک خواهد شد و از پاییز نیز امیدی به آورد آبی نیست. اما با این وجود جلساتی برگزار شده تا تامین منابع مالی فوری برای احیای پروژه های مرتبط با احیای دریاچه ارومیه انجام شود.

لاهیجان زاده در ادامه تأکید بر تلاش برای تأمین فوری منابع مالی با هدف احیای دریاچه ارومیه، بازهم هیچ اشاره ای به اینکه دقیقاً چه سناریویی برای پس از خشکی کامل، قطعی و دائمی دریاچه ارومیه اندیشیده شده است، نکرد.

در واقع مدیریت کلان محیط زیست کشور اکنون در موقعیتی ایستاده که برخلاف همه شواهد، هنوز بر ادامه روندی تأکید می کند که در سه دهه گذشته حاصلی نداشته است. روندی که با وجود هزینه های هنگفت، نتوانسته روند طبیعی خشکی را متوقف کند.

دریاچه ارومیه امروز دیگر تنها یک پیکره آبی فصلی است که در زمستان ها اندکی جان می گیرد و در گرمای تابستان، چون جنازه ای خشکیده بر بستر نمکزار پهن می شود. این تصویر تلخ، دیگر نه سیاه نمایی است و نه بزرگ نمایی رسانه ها. این همان چیزی است که کارشناسان مستقلی چون زنده یاد پروفسور پرویز کردوانی سال ها پیش هشدار دادند؛ اینکه ارومیه دیگر قابل احیا نیست و صرف منابع برای آن نوعی هدررفت و خیانت به آینده است.

حتی معاون سازمان محیط زیست نیز در اظهاراتش تأکید می کند که در مطالعات سال های 92 تا 95، سناریوی خشکی کامل و تبعات اجتماعی و زیست محیطی آن بررسی شده است. از مهاجرت گرفته تا افزایش بیماری ها و ریزگردها. با این حال، همچنان تصمیم گیران زیست محیطی ما از پذیرش این واقعیت سر باز می زنند.

آیا این پافشاری به دلیل نگرانی از پیامدهای سیاسی اعتراف به شکست است؟ یا اینکه ساختار بروکراتیک سازمان های دولتی، به گونه ای طراحی شده که حتی در شرایط شکست هم به پروژه های جدید برای جذب بودجه نیاز دارند؟ هرچه هست، دریاچه ارومیه قربانی این بی تصمیمی ها و تعارفات شده است.

واقعیت این است که شاید امروز دیگر وقت آن رسیده باشد که از شعار احیاء دریاچه ارومیه عبور کنیم و به مرحله مدیریت پیامدهای خشکی وارد شویم. اکنون باید با شفافیت و صداقت با مردم سخن گفت. اگر واقعاً دریاچه ارومیه به خشکی قطعی و دائمی رسیده، دولت باید اعلام کند که دریاچه از دست رفته است و بودجه های آینده نه برای احیا، بلکه برای مدیریت جغرافیای دریاچه بدون آب و کاهش تبعات آسیب زای پس از آن هزینه خواهد شد.

پایان کار دریاچه ارومیه تلخ است، اما نادیده گرفتن آن تلخ تر. اکنون زمان آن رسیده که با واقعیت موجود، منطقی رفتار کنیم، و به جای رویه ای که تاکنون اثربخش نبودن آن را تجربه کرده ایم، انرژی و بودجه را صرف مهار تبعات و بحران های احتمالی آینده و حتی ظرفیت های احتمالی موجود در دریاچه خشک ارومیه کنیم. ادامه مسیر فعلی تنها به معنی تعویق فاجعه نیست، بلکه نشانه ای از ناتوانی ما در مواجهه با واقعیت است.