اقتصاددان و تحلیلگر برجسته آمریکایی، در گفت‌وگویی تفصیلی ضمن انتقاد شدید از سیاست‌های ایالات متحده در قبال کشورهای مستقل جهان، تأکید کرد که «راهبرد کلان آمریکا، سلطه بر جهان» است و این سیاست به جای تأمین امنیت، جهان را به سوی بی‌ثباتی بیشتر سوق می‌دهد.

به گزارش ایسنا، «جفری ساکس» اقتصاددان، تحلیلگر سیاست عمومی و استاد دانشگاه‌های آمریکا، به‌شدت از راهبرد جهانی ایالات متحده در قبال چین، روسیه، ایران و نظم بین‌الملل انتقاد کرد و گفت: «راهبرد کلان ایالات متحده، سلطه جهانی است و این کشور به همکاری،  دیپلماسی و امنیت هیچ اهمیتی نمی‌دهد.»

ساکس در مصاحبه با Judging Freedom با اشاره به سیر روابط آمریکا با چین گفت: «تا حدود سال 2010 روابط اقتصادی و سیاسی میان آمریکا و چین مثبت بود، اما از آن زمان به بعد تصمیم آگاهانه‌ای گرفته شد که چین به عنوان تهدید تلقی شود. نه به‌دلیل اینکه چین تهدیدی واقعی برای امنیت ملی یا رفاه آمریکا بود، بلکه به‌دلیل اینکه موفقیت چین مانعی برای استراتژی کلان آمریکا یعنی ‘اول بودن’ تلقی شد.»

او به مقاله‌ای از «رابرت بلک‌ویل» و «اشلی تِلِس» در سال 2015 اشاره کرد که برای شورای روابط خارجی آمریکا نوشته شده بود و صراحتاً اعلام می‌کرد که راهبرد کلان آمریکا، "primacy" یا «برتری مطلق» است.

تنها دلیل دشمنی آمریکا با چین، موفقیت این کشور است

ساکس با انتقاد از این رویکرد گفت: «این یعنی اگر کشور دیگری موفق شود، تهدیدی برای آمریکاست، حتی اگر تهدیدی واقعی علیه آمریکا نباشد. چین دشمن آمریکا یا یک تهدید امنیتی نیست، تنها دلیل دشمنی آمریکا با چین، موفقیت این کشور است.»

او با تمسخر این منطق افزود: «اگر در یک مدرسه بخواهید اول باشید، شاید طبیعی باشد. اما وقتی چهار درصد جمعیت جهان را دارید، موفقیت دیگران را تهدید بدانید؟ این رویکرد نه‌تنها ناپخته، بلکه خطرناک است.»

به گفته‌ ساکس، این سیاست موجب شد ایالات متحده در پی محاصره‌ اقتصادی چین، افزایش پایگاه‌های نظامی در اطراف این کشور و اعمال محدودیت‌های فناورانه برآید؛ «همه‌چیز برای این بود که آمریکا اول باشد، حتی اگر به قیمت تخریب روابط جهانی و تحریک جنگ باشد.»

او در ادامه تأکید کرد که سیاست خارجی آمریکا توسط نهادهای امنیتی مانند پنتاگون و سیا هدایت می‌شود، نه شخص رییس‌جمهور آمریکا. در این رابطه ساکس تصریح کرد: «فرقی نمی‌کند اوباما باشد یا ترامپ یا بایدن. راهبرد کلان همان است: سلطه. سیاست خارجی آمریکا تحت سلطه دولت نهان، سازمان سیا و پنتاگون است و رییس جمهور در آن دخالتی ندارد.»

این استاد دانشگاه آمریکا افزود: «این دشمنی ساختگی برای جلوگیری از موفقیت اقتصادی چین طراحی شد. مقاله‌ای از رابرت بلک‌ویل و اشلی تِیلس در شورای روابط خارجی در سال 2015، صریحاً اعلام کرد که راهبرد کلان آمریکا "برتری مطلق" است؛ یعنی ایالات متحده باید همیشه قدرت شماره یک جهان باقی بماند، و موفقیت چین تهدیدی برای این برتری است.»

به گفته ساکس، نویسندگان مقاله نگفته بودند که چین شرور یا تهدیدی امنیتی است، بلکه صرفاً "موفق بودن" چین را تهدید تلقی کرده بودند. وی افزود: «این طرز فکر به طرز باورنکردنی‌ای نابخردانه و ناپایدار است؛ ولی به هسته‌ سیاست خارجی آمریکا بدل شده است.»

وی تاکید کرد: «هر روز در رسانه‌های جریان اصلی مانند نیویورک‌تایمز و واشنگتن‌پست، چین به‌عنوان دشمن آمریکا تصویر می‌شود؛ گویی جنگ با چین اجتناب‌ناپذیر است. این تصویرسازی بخشی از ماشین جنگی ایالات متحده است، نه یک تحلیل عقلانی از منافع ملی آمریکا.»

با توهم آمریکایی روبه‌رو هستیم

ساکس در بخش مهمی از گفت‌وگوی خود، با اشاره به نقش آمریکا در جنگ اخیر رژیم صهیونیستی علیه ایران و گزارش نشریه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» درباره «پیروزی نظامی اسراییل بر ایران در ژوئن»، این ادعا را «دروغ محض» خواند. او در همین رابطه تصریح کرد: «هر روز وسوسه می‌شوم اشتراک نیویورک‌تایمز را لغو کنم. دروغ‌پردازی این رسانه درباره "پیروزی اسراییل بر ایران" فقط یک نمونه از وارونه‌نمایی‌های گسترده‌ی رسانه‌ای است. واقعیت این است که بعد از جنگ 12 روزه، وضعیت از همیشه بدتر شده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران بیرون رانده شده و دیپلماسی به‌کلی متوقف شده است.»

وی با صراحت افزود: «ما با یک توهم آمریکایی روبه‌رو هستیم: اینکه ایالات متحده می‌تواند شرایط را به همه دنیا چه در ایران، چه در اوکراین و چه در چین دیکته کند. این نه فقط مشکل ترامپ، بلکه مشکل کل ساختار سیاسی آمریکاست. دنیا آشکارا اعلام کرد که خواستار تسلیم شدن در برابر آمریکا نیست.»

آمریکا در همه جنایات اسراییل شریک است

ساکس همچنین با اشاره به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه تصریح کرد: «دولت اسراییل نیز اکنون به‌طور علنی درگیر یک جنایت دسته‌جمعی است؛ بدون هیچ ملاحظه‌ای وزرای آن از نسل‌کشی صحبت می‌کنند. مشروعیت اسراییل به‌عنوان یک دولت، به‌شدت زیر سؤال رفته است.»

وی تأکید کرد: «اسراییل نه به دنبال صلح، بلکه در پی سلطه کامل بر تمام سرزمین فلسطین است. هدف این است که فلسطینی‌ها یا کشته شوند، یا از گرسنگی بمیرند، یا مجبور به ترک وطن شوند. این چیزی جز پاکسازی قومی نیست. آمریکا در همه جنایات اسراییل شریک است.»

ساکس همچنین درباره اعلام کشورهای اروپایی مانند اسپانیا و ایرلند مبنی بر شناسایی کشور فلسطین گفت: «90 درصد جمعیت جهان خواستار به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین هستند. بیش از 150 کشور جهان، فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند. این روند متوقف نمی‌شود، هرچند ممکن است پیش از تحقق، هزاران نفر دیگر جان خود را از دست بدهند. سوال واقعی این است که آیا اسراییل، با این همه جنایت، می‌تواند در جامعه بین‌الملل بماند؟»

او همچنین با انتقاد از اظهارات «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا علیه حمایت کشورها از تشکیل کشور مستقل فلسطین گفت: «روبیو نه به دنبال راهکار 2 دولتی است، نه به دنبال صلح. او فقط به دنبال جنگ است. روبیو به‌جای دیپلماسی، از تهدید و جنگ حمایت می‌کند. جنگ دیپلماسی نیست.»

جنگ اوکراین، نتیجه سیاست توسعه ناتو است

در ادامه، ساکس با اشاره به موضوع جنگ اوکراین تصریح کرد: «این جنگ نه به خاطر تجاوز روسیه، بلکه نتیجه مستقیم گسترش ناتو به مرزهای روسیه، سرنگونی دولت اوکراین در سال 2014، و عدم تمایل آمریکا به دیپلماسی بود.»

او گفت: «توافق مینسک-2 در سازمان ملل به تصویب رسیده بود، اما آمریکا و متحدانش آشکارا آن را نادیده گرفتند. حتی در آوریل 2022، وقتی توافق صلحی میان روسیه و اوکراین در دسترس بود، واشنگتن مانع آن شد. هدف، نه صلح، بلکه وادار کردن اوکراین به ادامه جنگ بود.»

ساکس با انتقاد از رویکرد «قلدرمآبانه» «دونالد ترامپ» رییس جمهور آمریکا علیه روسیه، چین، ایران، برزیل و هند تأکید کرد: «این دیپلماسی نیست. تهدید ترامپ علیه روسیه به پایان یافتن جنگ در اوکراین کمک نخواهد کرد. این جنگ می‌توانست در 24 ساعت پایان یابد، اما نه با اولتیماتوم، بلکه با درک ریشه‌های بحران. اما ترامپ درحال ایجاد بدترین بحران آمریکایی از زمان جنگ سرد است.»

اظهارات کودکانه ترامپ، آمریکا را در آستانه فاجعه قرار می‌دهد

ساکس همچنین در واکنش به اظهارات اخیر ترامپ درباره استقرار زیردریایی‌های هسته‌ای آمریکا در واکنش به اظهارات «دیمیتری مدودف» رییس جمهور پیشین روسیه گفت: «این‌گونه سخنان کودکانه، کشور را در آستانه فاجعه قرار می‌دهد. ترامپ از هیچ درک، دانش یا حوصله‌ای برخوردار نیست. ترامپ بی‌ثبات است و فهمی از دیپلماسی ندارد. اما فاجعه‌بارتر از خود او، سکوت کنگره و دفاع مقامات رسمی از این رفتار است.»

او با ناامیدی افزود: «ما دیگر چیزی به‌نام نظام قانون اساسی نداریم. کنگره خنثی است، دیوان عالی چشمان خود را بسته و سیاست‌مداران بی‌سواد در حال تصمیم‌گیری درباره مهم‌ترین مسائل جهانی‌اند. فقط جنگ، فقط سلطه، فقط توهم قدرت.»

در ادامه گفت‌وگو، ساکس ریشه‌ اصلی مشکلات سیاست خارجی آمریکا را در سلطه‌ ساختار امنیتی-نظامی دانست. در همین راستا او گفت: «از زمان ترور کندی در دهه 60، آمریکا به دست مجموعه‌ای افتاد که منافع عمومی را فدای جنگ دائمی کرده است. در واشنگتن دیگر گفت‌وگو وجود ندارد؛ فقط توهم قدرت و جنگ وجود دارد.»

ساکس تأکید کرد که هیچ رییس‌جمهوری در دهه‌های اخیر—از بوش و اوباما گرفته تا بایدن و ترامپ—درصدد حل بحران‌ها نبوده‌اند، چرا که ساختار کلی حکومت در خدمت مجتمع نظامی-صنعتی است.

در پایان، ساکس با اشاره به روند 60 سال گذشته گفت: «از زمان ترور کندی، دولت آمریکا به دست مجموعه‌ای افتاده که تنها به جنگ فکر می‌کند. گفت‌وگو، قانون، اخلاق و دیپلماسی جای خود را به سلطه‌طلبی، خشونت و دروغ داده‌اند.»

ایران، چین، روسیه و حتی متحدان آمریکا در حال جدایی از نظم تک‌قطبی هستند

او تأکید کرد: «امروز ایران، چین، روسیه و حتی متحدان سنتی آمریکا، در حال جدا شدن از نظم تک‌قطبی آمریکایی هستند. جهان به‌سوی چندقطبی شدن پیش می‌رود، و اگر آمریکا بیدار نشود، جایگاه خود را به‌طور کامل از دست خواهد داد.»

به گزارش ایسنا، همان‌گونه که ساکس اشاره می‌کند، این اتحاد، واکنشی صرف به تجاوزات آمریکا نیست؛ بلکه پاسخی راهبردی به بن‌بست نظم لیبرال غربی است. اگرچه واشنگتن همچنان تلاش می‌کند از طریق رسانه‌ها، تحریم‌ها و حمایت از درگیری‌های نیابتی، مانع این نزدیکی شود، اما روندهای ژئوپلتیکی نشان می‌دهد که جهان در حال خروج از سایه آمریکاست.

در چنین شرایطی، همان‌گونه که او با صراحت گفته است: «دوران توهم قدرت به پایان رسیده؛ جهان دیگر به آمریکا گوش نخواهد داد.»