با توجه به موارد بیان شده، برخی از کارشناسان وقوع سناریو آخرالزمانی را برای بحران آب در ایران پیش بینی می کنند.

آن طور که ایلنا گزارش داده، بنفشه زهرایی، مدیر موسسه آب دانشگاه تهران، عنوان کرد: اگر شهروندان همکاری کنند سناریوی آخرالزمانی اتفاق نمی افتد. در عین حال تاکید می کنم اگر شهروندان همکاری نکنند، بارش پاییز نداشته باشیم و شدت و میزان خشکی ادامه یابد؛ پاییز با مشکل مواجه می شویم.

وضعیت سدهای کشور و وقوع سناریو آخرالزمانی

وضعیت سدهای کشور وضعیت بحرانی منابع آب را تایید می کند. بررسی وضعیت پرشدگی سدهای کشور در مرداد نشان می دهد که درصد پرشدگی سدها به 44 درصد رسیده است. این موضوع بدان معناست که 56 درصد مخازن یا به بیان دیگر، بیش از نیمی از مخازن سدهای کشور خالی است!

این وضعیت در پایتخت نیز اسفناک است. سدهای لار، ماملو، کرج و لتیان که وظیفه تامین آب پایتخت را دارند، میزان پرشدگی آنها به ترتیب 6 درصد، 9 درصد، 36 درصد و 52 درصد است.

به دنبال وضعیت اسفناک منابع آبی پایخت، انتقال آب از طالقان به تهران در دستور کار قرار گرفته است. این موضوع به معنای پر آب بودن سد طالقان نیست و سد طالقان تنها 51 درصد پرشدگی دارد. همچنین لازم به ذکر است که استان های البرز و قزوین که که پیش تر سد طالقان وظیفه تامین آب این استان ها را بر عهده داشت، رکورددار فرونشست هستند.

آن طور که از شواهد پیداست وضعیت آب های سطحی کشور در وضعیت اسفناکی قرار دارند و در مجموع درصد پرشدگی آنها تنها 44 درصد است. حال باید دید آب های زیرزمینی به عنوان ذخایر بحرانی در چه وضعیتی قرار دارند؟

فرونشست زمین؛ نشانه ای از سناریو آخرالزمانی!

پیش تر محمدابراهیم رییسی، کارشناس انرژی، در گفت وگو با تجارت نیوز تشریح کرد: ساختار طراحی شده تامین آب بدین گونه بود که حدود 70 درصد از آب از منابع سطحی و 30 درصد از آب از منابع زیرزمینی باید تامین شود، چراکه آب زیرزمینی نوعی پس انداز است که باید در وقت خود از آن استفاده کرد. اما اکنون اوضاع تغییر کرده است. در حال حاضر بیش از 60 درصد از آب تهران از آب های زیرزمینی و چاه های حفرشده داخل شهر تهران استفاده می شود.

به گفته او، با احتمال خروج سدهای تامین کننده آب تهران، فشار بر آب های زیرزمینی آورده می شود. در یک نگاه کلی در کشور باید گفت وضعیت آب زیرزمینی بحرانی است. اکنون میزان اضافه برداشت از سفره های آب زیرزمینی کشور از 130 میلیارد به حدود 160 میلیارد متر مکعب رسیده است؛ میزان برداشت آب زیرزمینی در کشور در حدود 70میلیارد متر مکعب در سال است، این در حالی است که برای حفظ آب های زیرزمینی تنها باید 40 میلیارد از آب زیرزمینی برداشت شود.

روند توصیف شده از وضعیت بحرانی فرونشست زمین حکایت دارد. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی یکی از عوامل اصلی بروز پدیده فرونشست زمین در کشور است. آب های زیرزمینی در فضاهای خالی میان ذرات خاک و سنگ های متخلخل ذخیره می شوند و نقش مهمی در حفظ تعادل لایه های زیرسطحی ایفا می کنند. هنگامی که این آب به صورت مداوم و بیش از میزان ذکرشده برداشت شود، سطح آب زیرزمینی کاهش می یابد. در نتیجه، ذرات خاک به یک دیگر نزدیک شده و لایه های زیرزمینی به طور غیرقابل برگشت فشرده می شوند.

این فشردگی، در نهایت خود را به صورت نشست تدریجی سطح زمین یا همان فرونشست نشان داده که به صورت آهسته و گسترده رخ می دهد. با توجه به روند اضافه برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی، استمرار این وضعیت می تواند به بحرانی گسترده در حوزه منابع طبیعی و توسعه پایدار منجر شود.

با صرفه جویی شهروندان اضافه برداشت از آب های زیرزمینی و خالی شدن سدها جبران می شود؟

حال وضعیت منابع آبی تا حدی مشخص است. آب های سطحی یا همان سدهای کشور تنها 44 درصد پرشدگی دارند و سالانه بیش از 30 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از آب های زیرزمینی صورت می گیرد. این موضوع بدان معناست که هم آب های سطحی و هم آب های زیرزمینی در وضعیت هشدار قرار دارند.

در چنین شرایطی شهرداری تهران با نصب بیلبوردهایی در سطح شهر، انگشت اتهام را به سمت شهروندان نشانه رفته است. بیلبوردهایی که نشان می دهند اگر مدت زمان دوش گرفتن شهروندان 10 دقیقه بیشتر طول بکشد، آب 16 نفر قطع می شود!

این موضوع تنها محدود به شهرداری نیست. آن طور که ایرنا گزارش داده است، محسن اردکانی، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، عنوان کرد: چنان چه 20 درصد صرفه جویی در مصرف آب صورت گیرد، قطعی آب رخ نمی دهد. در غیر این صورت کشور وارد فاز قطعی آب می شود.

با توجه به تهدید مسئولان کشور و گرفتن انگشت اتهام به سوی مردم، باید گفت مطابق آمار وزارت نیرو، سهم آب مورد استفاده در بخش شرب و خدمات از کل میزان آب مصرفی در کشور، تنها 8.64 درصد است.

مطابق آمار ذکرشده، سهم کشاورزی، محیط زیست، شرب و خدمات، صنعت و فضای سبز به ترتیب 76.8 درصد، 10.27 درصد، 8.64 درصد، 3.55 درصد و 0.72 درصد است.

با توجه به آمار موجود باید گفت چطور ممکن است که صرفه جویی 10 دقیقه ای شهروندان عامل کاهش قطعی آب باشد در حالی که بیش از 76 درصد از آب کشور صرف کشاورزی می شود؟

وضعیت آب های سطحی و زیرزمینی کشور، گویای اوضاع اسفناک و آخرالزمانی در کشور است. این شرایط می تواند نتیجه مشکلاتی مانند اضافه برداشت از آب های زیرزمینی، سیاست های خودکفایی در کشاورزی و کشت محصولات آب بر در مناطق خشک، احداث کارخانه های آب بر در مناطق کم آب و بسیاری دیگر از مشکلاتی باشد که کارشناسان بارها عنوان کرده اند؛ تاجایی که برخی از آنها از وقوع سناریو آخرالزمانی سخن به میان می آورند.

باید گفت گرچه صرفه جویی و توجه به حیاتی بودن آب امری حیاتی است، اما آیا صرفه جویی شهروندان می تواند بحران ساختاری کاهش سطح آب های سطحی و زیرزمینی را برطرف کند؟