همیشه خبری هست؛ آتش سوزی در ارتفاعات، قطع درختان در تاریکی و سکوت شب، زمین خواری در حاشیه جنگل. اما نام آن هایی که پای این خبرها ایستاده اند، اغلب جایی در متن ندارد. آنها در سکوت، حافظ طبیعت هستند. جنگل بانانی که در میان خطر، کمبود و بی توجهی، باز هم زمین را تنها نمی گذارند.

زاگرس با رویشگاه های کم نظیر بلوط که از ارزشمندترین ذخایر طبیعی کشور به شمار می آید، سال هاست زیر فشار تخریب، قاچاق چوب و آتش سوزی های پی درپی، کمر خم کرده اما همچنان استوار است. در چنین شرایطی، کار جنگلبان پاسداری از منابع طبیعی و ایستادگی در برابر فرسایش آرام یک زیست بوم است.

نهم مرداد، روز جهانی رنجر، فرصتی دست داد تا صدایی از دل رویشگاه های منحصر به فرد زاگرسی لرستان به گوش برسد؛ صدایی که هنوز آن طور که باید، شنیده نشده است. روز جهانی رنجر (معادل جنگلبان در ایران) یادآور تلاش هایی است که اغلب در سایه می ماند. به همین بهانه، همشهری آنلاین با یکی از جنگلبان های نمونه کشور گفت وگو کرده تا بخش هایی از دغدغه ها و واقعیت های این حرفه را بازتاب دهد.

پرویز سلیمانی، جنگلبان اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خرم آباد، بیش از 15 سال در خط مقدم حفاظت از جنگل های زاگرس ایستاده است. او با مدرک کارشناسی ارشد منابع طبیعی و سابقه ای پر از گشت های شبانه، حضور در عملیات اطفا حریق و آموزش های مردمی، در ششمین جشنواره ملی انتخاب جنگلبان نمونه، برگزیده شد. اما آنچه او از واقعیت های این شغل روایت می کند، فراتر از تقدیر و افتخار است.

همکارانم بی انگیزه شده اند

سلیمانی معتقد است با وجود حساسیت شغل جنگلبانی، هنوز حقوق و مزایای نیروهای منابع طبیعی با حجم و سختی کار آن ها تناسب ندارد. او از فلات زدگی شغلی در بین برخی همکارانش می گوید؛ نیروهایی که به دلیل کمبود انگیزه و نبود حمایت به فکر جابه جایی به ادارات دیگر افتاده اند: سیاست های منابع طبیعی و وزارت جهاد کشاورزی در مواردی با هم در تضاد هستند، اما ما زیرمجموعه این وزارتخانه ایم. همین باعث شده اختلاف زیادی در حقوق و آیتم های رفاهی بین ما و دیگر بخش های وزارتخانه وجود داشته باشد، در حالی که ما شبانه روز درگیر آتش، قاچاق، گشت و عملیات هستیم.

مرزبانان خاموش طبیعت

روایت او از کار میدانی جنگلبان ها، تصویری روشن از حجم و نوع مسئولیت آن ها ارائه می دهد. سلیمانی در گفت وگو با همشهری آنلاین می گوید: حضور شبانه روزی در عرصه ها، شناسایی و مهار آتش سوزی ها، مقابله با قاچاق چوب، پایش دام ها و حتی گفت وگو با مردم محلی و آموزش اهمیت حفاظت از منابع طبیعی. با این همه، کمبود تجهیزات و حتی نیروها نسبت به وسعت مناطق، نبود پشتیبانی قضایی و خطرات جانی، این ماموریت ها را پرهزینه و فرسایشی کرده است.

او خاطره ای از درگیری با فرد متخلفی نقل می کند که برای زغال گیری، درختان بلوط را قطع می کرد: وقتی به او تذکر دادیم، به درکیری منحر شد و در این درگیری با چوب دستم را شکست. با این حال، فقط به شرط اینکه دیگر این کار را نکند، از او گذشتم و رضایت دادم.

آتش، زغال، پرنده ای در لانه سوخته

سلیمانی لحظاتی از تلخ ترین تجربه های خود را چنین توصیف می کند: آتشی که از دور دیده شد، دویدند، کوبیدند، خاموش کردند، و همان جا کنار خاکسترها خوابیدند. یا لانه کبوتری که مادر تا آخرین لحظه در آن ماند، تا جوجه هایش را از شعله ها نجات دهد، اما خودش هم در آتش سوخت. آنجا فهمیدم این کار فقط شغل نیست، عشق است. هرچقدر هم خسته باشیم، وقتی درختی را از بریدن نجات می دمی دهیم یا آتشی را خاموش می کنیم، سختی ها از یادمان می رود.

صدایی که هنوز در حاشیه است

جنگلبانی، شغلی بی مرز از نظر زمان و مکان، پرخطر از نظر جانی و گمنام از نگاه عمومی است. این ها را سلیمانی می گوید و ادامه می دهد: با اینکه هنوز مجرد هستم، ولی شاهد بوده ام که بسیاری از همکارانم با دغدغه های معیشتی، دوری از خانه و ناامنی روانی ناشی از خطرات محیط کار، به سختی تاب می آورند. به همین خاطر امیدوارم روزی سیاست گذاران و مسئولان، نگاه دقیق تری به جایگاه جنگلبان ها داشته باشند، منابع طبیعی را از ساختار کنونی جدا و مستقل کنند و حقوق آن ها بر مبنای واقعیت های کاری بازتعریف شود.

جنگل بان نمونه لرستانی اما از عشق به کارش می گوید: من یک جنگلبانم و عاشق وطنم. جنگل برای من فقط درخت و گیاه نیست، قلب تپنده ایران است. وظیفه من، حفاظت از این قلب سبز است، حتی اگر روزی به قیمت جانم تمام شود.