در راستای تأمین پایدار آب شرب کلانشهرهای تهران و کرج، طرح خط جایگزین انتقال آب از مخزن زیاران به آبگیر بیلقان با ظرفیت اولیه 5 مترمکعب در ثانیه (معادل 150 میلیون مترمکعب در سال) در دست اجراست. این خط به صورت کاملاً ثقلی و بدون نیاز به ایستگاه پمپاژ، با هدف انتقال پیوسته و پایدار طراحی شده است؛ ظرفیتی که نقش بسزایی در تقویت تاب آوری سامانه آبرسانی تهران و کرج خواهد داشت.

در پاسخ به چالش های خط فرسوده و قدیمی که از درون شهر کرج، از مناطقی می گذرد که توسعه شهری روی مسیر آن اتفاق افتاده است و همین موضوع پیچیدگی های اجرایی طرح را افزایش داده است. مسیر خط جدید با خروج از بافت شهری و حرکت به سمت ترازهای بالاتر در حاشیه بزرگراه شمالی، طراحی شده است. نکته برجسته آن که با وجود افزایش ارتفاع نسبی مسیر، طراحی خط به صورت کاملاً ثقلی حفظ شده و هیچ ایستگاه پمپاژی در مسیر تعبیه نشده است.

این طراحی بهینه علاوه بر کاهش مصرف انرژی و حذف هزینه های بهره برداری از ایستگاه های پمپاژ، یک مزیت راهبردی دیگر نیز دارد: استفاده از اختلاف ارتفاع مسیر برای تولید انرژی برق آبی. این ویژگی به ویژه در نزدیکی نقطه انتهایی خط و پیش از ورود آب به آبگیر بیلقان، این امکان را فراهم می کند که بخشی از انرژی نهفته در جریان ثقلی آب به برق تبدیل شده و در مسیر بهره برداری از آب، بازگشت انرژی نیز صورت گیرد.

در بخش ساخت و انتقال تجهیزات، پروژه با یکی از بزرگ ترین عملیات های صنعتی کشور روبه رو بوده است: بیش از 43500 تن ورق فولادی در کارخانه های داخلی به لوله هایی با قطر 2000 میلی متر تبدیل شده و پس از کنترل کیفی، به محل پروژه انتقال یافته اند.

در بخش اجرا، رکورد نصب 682 متر خط لوله 2000 میلی متری در یک روز و اجرای 11 کیلومتر خط لوله در یک ماه، از جمله دستاوردهای فنی این پروژه است که با تلاش شبانه روزی تیم های اجرایی محقق شده است.

همچنین، در بخش تأمین تجهیزات، تمامی شیرآلات و اتصالات مورد نیاز طرح با تکیه بر توان شرکت های داخلی و در زمان بندی کمتر از سه ماه، طراحی و تولید شده اند که نشان از ظرفیت بالای مهندسی و صنعتی کشور در حوزه زیرساخت های آبی دارد.

یکی از ویژگی های منحصربه فرد این طرح، پیچیدگی های حقوقی و اجرایی مسیر آن است. تملک اراضی و رفع معارضین این پروژه را به یکی از پیچیده ترین پروژه های سامانه های انتقال آب کشور تبدیل کرده است. در مسیر این پروژه، اراضی نظامی، محدوده های باغی در کردان و کوهسار، اراضی شخصی، منابع طبیعی، و همچنین بخش های صنعتی نظیر سوپا، برکت، بهارستان و... وجود داشته که نیاز به هماهنگی گسترده با نهادهای مختلف داشته است.

حمایت و پیگیری مستمر دولت چهاردهم، به ویژه از سوی وزارت نیرو و استانداری های تهران و البرز، به همراه تأمین اعتبارات لازم، نقش تعیین کننده ای در پیشبرد سریع تر پروژه ایفا کرده اند. شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به عنوان مجری این طرح ملی، با اتکا به توان مهندسی داخلی، مسئولیت اجرای این پروژه ملی را برعهده دارد.

پروژه زیاران به بیلقان، گامی استوار برای تقویت امنیت آبی پایتخت و شهر کرج و نمادی از عزم ملی در پاسخ به یکی از مهم ترین نیازهای راهبردی کشور است؛ طرحی که مهندسی هوشمندانه آن، تلفیقی از بهره وری، پایداری و آینده نگری را به نمایش می گذارد.