به گزارش پارسینه مصطفی هادیی، عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با مهر در رابطه با میزان اشعه فرابنفش (UV) در روزهای گرم تابستان، نگرانی ها درباره تأثیرات آن بر سلامت پوست و چشم ها توضیحاتی داد و گفت: قرار گرفتن بی محابا در معرض نور خورشید، بدون استفاده از وسایل حفاظتی، می تواند خطر ابتلاء به سرطان های پوستی و آسیب های چشمی را افزایش دهد.

وی ادامه داد: اشعه فرابنفش، نوعی از پرتوهای الکترومغناطیسی است که به صورت طبیعی در نور خورشید وجود دارد و به سه نوع UVA، UVB و UVC دسته بندی می شود. از میان این سه، اشعه UVC با کوتاه ترین طول موج و بیشترین انرژی، خوشبختانه به طور کامل توسط لایه اوزون جذب می شود و به سطح زمین نمی رسد.

هادیی بیان کرد: اما خطر اصلی از سوی دو نوع دیگر، یعنی اشعه های UVA و UVB است. اشعه UVB با وجود جذب بخش اعظم آن توسط لایه اوزون، هنوز به میزان 5 تا 10 درصد به سطح زمین می رسد و عامل اصلی بروز سوختگی های پوستی، آسیب به DNA و در نتیجه سرطان های پوست به شمار می رود. این نوع اشعه بیشتر به لایه های سطحی پوست نفوذ کرده و حتی در تماس های کوتاه مدت نیز می تواند آسیب زا باشد.

وی اذعان کرد: اشعه UVA با طول موج بلندتر و انرژی کمتر، به لایه های عمقی تر پوست نفوذ می کند و نقش مهمی در پیری زودرس پوست، بروز چین و چروک، تغییر رنگ پوست و نیز افزایش خطر ابتلاء به برخی انواع سرطان های پوستی دارد. همچنین هر دو نوع اشعه فرابنفش در بروز اختلالات بینایی مانند آب مروارید نیز موثرند.

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: قرارگیری در معرض نور خورشید به معنای حتمی ابتلاء به سرطان پوست نیست. بسیاری از افراد به طور روزمره و در طول سال های زندگی با نور خورشید تماس دارند، بدون اینکه دچار بیماری های خطرناک شوند، اما رعایت اقدامات پیشگیرانه ضروری است.

شاخص UV و میزان خطر

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: سازمان های جهانی برای سنجش شدت تابش اشعه فرابنفش، شاخصی به نام UV Index تعریف کرده اند که از عدد صفر تا 11 و بالاتر متغیر است. این شاخص ابزار مهمی برای ارزیابی خطر قرار گرفتن در معرض UV به شمار می رود: 0 تا 2 میزان UV بسیار پایین است؛ فعالیت در فضای باز بدون اقدامات حفاظتی مجاز، 3 تا 7، تابش در حد متوسط تا زیاد است؛ توصیه می شود از ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر در سایه بمانید و از ضد آفتاب با SPF 15 یا بیشتر، لباس آستین دار، کلاه لبه دار و عینک آفتابی استفاده کنید و 8 و بالاتر به دلیل تابش بسیار زیاد، خطرناک است؛ حتی تماس کوتاه با نور آفتاب می تواند منجر به سوختگی شدید، آسیب های چشمی و افزایش خطر سرطان پوست شود. در این شرایط، حضور در فضای باز بدون محافظ توصیه نمی شود.

قانون سایه؛ راهنمای ساده برای تشخیص خطر

هادیی تصریح کرد: یکی از راهکارهای ساده برای تشخیص شدت تابش اشعه فرابنفش، قانون سایه است. اگر در طول روز سایه بدن شما کوتاه تر از قدتان باشد، یعنی خورشید در موقعیت بالاتری در آسمان قرار دارد و میزان UV دریافتی بیش از حد ایمن است. در چنین شرایطی، باید اقدامات حفاظتی به طور جدی رعایت شود.

راهکار برای کاهش خطرات ناشی از اشعه UV

برای کاهش خطرات ناشی از اشعه UV، نکاتی اعم از پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید به ویژه در ساعات میانی روز (10 صبح تا 4 بعدازظهر)، استفاده از محیط های سایه دار یا سرپوشیده هنگام فعالیت های فضای باز و همچنین استفاده از وسایل محافظتی همچون استفاده از کلاه لبه دار، لباس های آستین دار و ترجیحاً روشن، کرم ضد آفتاب با SPF بالا (حداقل 15) و عینک آفتابی استاندارد با محافظ UV استفاده شود؛ این اقدامات اگرچه تماس با اشعه فرابنفش را به طور کامل حذف نمی کنند، اما می توانند به طور قابل توجهی سطح مواجهه با این پرتو مضر را کاهش دهند و از بروز عوارض جبران ناپذیر جلوگیری کنند.

سه گام برای محافظت در برابر اشعه فرابنفش

وی اذعان کرد: پوشیدن لباس های پوشیده و آستین بلند از مهم ترین روش های کاهش تماس مستقیم پوست با اشعه فرابنفش (UV) در فصول گرم سال به شمار می رود. استفاده از کلاه های لبه دار با لبه ای به طول 7 تا 10 سانتی متر، نقش مؤثری در جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب بر صورت و گردن دارد.

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین خاطر نشان کرد: چشم ها یکی از آسیب پذیرترین اعضای بدن در برابر اشعه UV هستند. تماس مکرر و بدون محافظ چشم با نور خورشید می تواند موجب بیماری هایی نظیر آب مروارید شود. به همین دلیل استفاده از عینک های آفتابی استاندارد با محافظت کامل در برابر UVA و UVB ضروری است.

وی ادامه داد: عینک هایی که با عنوان UV400 در بازار عرضه می شوند، توانایی حذف 99 تا 100 درصد اشعه های مضر را دارند. با این حال، به دلیل وجود نمونه های تقلبی، توصیه می شود مردم برای اطمینان از کیفیت و اصالت عینک، تنها از فروشگاه های معتبر خرید کنند.

ضد آفتاب مناسب؛ سپری روزانه در برابر نور خورشید

هادیی تصریح کرد: استفاده روزانه از کرم ضد آفتاب نیز یکی از راهکارهای مؤثر در برابر اثرات مخرب پرتوهای فرابنفش است. انتخاب کرم مناسب نقش تعیین کننده ای در میزان محافظت دارد. فاکتور مهم در این زمینه SPF یا Sun Protection Factor است که روی تمامی کرم های ضد آفتاب درج می شود.

وی افزود: برای محافظت مؤثر در برابر تابش های شدید، کرم ضد آفتاب باید حداقل دارای SPF 30 یا ترجیحاً 50 باشد. این میزان می تواند تا حد زیادی از نفوذ اشعه UV به پوست جلوگیری کند. همچنین نحوه استفاده صحیح از ضد آفتاب اهمیت زیادی دارد: کرم باید حداقل 15 دقیقه پیش از قرار گرفتن در معرض آفتاب استفاده شود، برای تداوم اثر محافظتی، باید هر 2 تا 3 ساعت یک بار تمدید شود و افرادی با پوست روشن نسبت به سایرین آسیب پذیری بیشتری در برابر نور خورشید دارند و باید بیشتر مراقب باشند.

تهدید واقعی یا بزرگنمایی؟

این عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: هرچند اشعه فرابنفش در صورت بی توجهی می تواند تهدیداتی جدی برای پوست و چشم ها ایجاد کند، نباید این خطر را بزرگنمایی کرد. با رعایت چند اقدام ساده مانند استفاده از لباس های مناسب، ضد آفتاب استاندارد و عینک آفتابی با محافظ UV، می توان میزان آسیب را به حداقل رساند، به گونه ای که در بسیاری از موارد، خطر عملاً به صفر نزدیک می شود.