در شرایطی که منطقه خاورمیانه به طور فزاینده ای تحت تأثیر تجاوزها و جنایات رژیم صهیونیستی قرار گرفته و شعله های جنگ به خانه های بسیاری از مردم بی گناه در کشورمان سرایت کرده است، ضرورت پرداختن به ابعاد انسانی، اجتماعی و روانی این بحران بیش از پیش احساس می شود. در چنین وضعیتی، جنگ دیگر تنها مفهومی نظامی نیست، بلکه پدیده ای است که با زندگی روزمره ی میلیون ها انسان و سرنوشتشان گره خورده و حتی می تواند روند عادی زندگی شهروندان یک کشور را از بنیان با اختلال مواجه سازد.

به طور کلی، در یک شرایط جنگی، جامعه نه تنها با چالش های فیزیکی و مادی مانند حملات موشکی، بمباران ها و ویرانی زیرساخت ها مواجه است، بلکه لایه های عمیق تری از بحران را نیز تجربه می کند: اضطراب جمعی، گسست های روانی و از بین رفتن حس امنیت و پایداری روانی برخی از این موارد هستند.

طبیعی است که نخستین واکنش هر فرد در برابر خطر جنگ، پناه گرفتن و حفاظت از جان خود باشد. این اقدام، هرچند ضروری بوده و می بایست در شرایط بحرانی فوری انجام گیرد، اما پاسخ کاملی به ابعاد پیچیده ی جنگ نیست چرا که در دل هر لحظه ای که خطرات جنگ در نزدیک محل زندگی افراد حس می شود، ذهن انسان نیز دچار بحران خواهد شد. بحرانی که تنها با پناه گرفتن در پناهگاه های فیزیکی قابل حل نیست. این موضوع به خاطر آن است که آغاز و تداوم جنگ می تواند آثار نامطلوبی بر سلامت روان افراد برجای بگذارد.

در دوران جنگ، سلامت روانی مردم نقشی برابر با امنیت جانی آنها پیدا می کند. آنچه موجب فرسایش اجتماعی در بلندمدت می شود، تنها خسارات ساختمانی یا آماری کشته شدگان نیست، بلکه آسیب های عمیق روانی و جمعی است که گاه تا نسل ها باقی می ماند. در مناطقی که سال ها تحت حملات رژیم صهیونیستی بوده اند، مانند غزه یا جنوب لبنان، آثار روانی جنگ را می توان در چشمان کودکان، در سکوت پدران، و در تکرار کابوس ها لمس کرد.

افسردگی، اضطراب، اختلال خواب، بی حوصلگی و از دست دادن حس کنترل بر زندگی، تنها برخی از پیامدهای روانی زندگی در منطقه جنگی هستند. این آسیب ها، اگر بدون حمایت مناسب باقی بمانند، می توانند به اختلالات مزمن یا رفتارهای پرخطر منجر شوند.

نقش خانواده ها در چنین شرایطی بسیار حیاتی است. ایجاد فضای امن روانی در خانه، صحبت کردن با کودکان به زبانی ساده اما صادقانه و پرهیز از ایحاد رعب و وحشت بیش ازحد می تواند از بسیاری از آسیب ها پیشگیری کند. در مقابل، انکار واقعیت یا نادیده گرفتن اضطراب کودکان می تواند آن ها را به نوعی در برابر بحران روانی بی پناه تر کند. والدین باید خود نیز به منابع حمایت روانی دسترسی داشته باشند تا بتوانند برای فرزندان خود تکیه گاهی واقعی باشند.

در این میان، رسانه ها و نهادهای مسئول نیز باید مسئولانه تر عمل کنند. انتشار مکرر تصاویر دلخراش یا تیترهای تحریک آمیز، بیش از آنکه آگاهی بخش باشد، می تواند بر شدت اضطراب عمومی درجامعه بیفزاید. از این جهت، رسانه ها باید بین اطلاع رسانی دقیق و مدیریت هیجانات جمعی تعادلی هوشمندانه برقرار کنند. مردم در زمان بحران، بیش از هر چیز به صدای آرام و اطمینان بخش نیاز دارند، نه به هجوم پیوسته ی خبرهای دلهره آوری که تمام ذهن و فکرشان را درگیر می سازد.

از سوی دیگر، سازمان های بهداشتی و روان شناختی می توانند با راه اندازی خدمات مشاوره تلفنی، ایجاد فضاهای گفت وگوی آنلاین، یا تولید محتوای آموزشی برای مواجهه با اضطراب، نقش پررنگی در کاهش فشار روانی در این دوره حساس ایفا کنند. سلامت روان، بخشی از پدافند غیرعامل است که به هیچ عنوان نباید در این دوران نادیده گرفته شود.

در نهایت باید گفت، به هیچ عنوان نباید رسیدگی و توجه به سلامت روان افراد در دوره جنگ را نادیده گرفت. حفظ امید، همدلی و پیوستگی اجتماعی همگی ابزارهای مهمی هستند که در یک موقعیت جنگی و در برابر وحشی گری دشمنان و تجاوز رژیم صهیونیستی، قدرتی فراتر از حد تصور دارند.