برخی مراجع تقلید با استناد به مبانی شرعی و روایی، وسواس در طهارت و اسراف در مصرف آب را عملی ناپسند دانسته و فتوای صریح به حرمت یا بطلان رفتارهای افراطی در وضو و غسل صادر کرده‌اند؛ فتاوایی که ناظر به حفظ اعتدال دینی و صیانت از منابع طبیعی است.

به گزارش حوزه و دانشگاه خبرگزاری فارس، اسراف در مصرف آب، حتی با انگیزه‌های به‌ظاهر مذهبی، نه‌تنها مورد تأیید فقها نبوده، بلکه گاه آنان آن را مصداق تبعیت از وسوسه‌های شیطان دانسته‌اند. در میان این رویکرد، مواجهه فقهای برجسته‌ای چون آیت‌الله‌العظمی بروجردی، امام خمینی، و آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی با پدیدهٔ وسواس – به‌ویژه در امور مربوط به طهارت، وضو، غسل و نماز – جایگاه ویژه‌ای دارد.

عمل غیرمتعارف، باطل است؛ حتی اگر از روی وسواس باشد

در نامه‌ای منسوب به مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی، تأکید شده است که اگر فرد وسواسی بخواهد بر اساس تشخیص شخصی خود و نه رویهٔ متعارف مسلمانان عمل کند، عملش باطل است و در آخرت گرفتار عذاب خواهد شد. معظم‌ٌله مقلدان خود را به پایبندی به رویهٔ معمول مسلمین توصیه می‌فرمایند، حتی اگر به نظر خودشان آن عمل ناصحیح باشد؛ چنان‌که فرمودند: «اگر در نیّت وسوسه دارد بدون نیّت نماز بخواند» یا «اگر در قرائت است باطل و غیرصحیح بخواند».

تأکید امام خمینی بر "عدم اعتنا"

امام خمینی نیز در پاسخ صریح به پرسشی دربارهٔ مبتلایان به وسواس، ضمن آنکه عمل چنین افراد را در صورت بی‌اعتنایی صحیح دانسته‌اند، فرموده‌اند: «اگر اعتناء به وسواس کنند متابعت شیطان است و اعمال آنها اشکال دارد.» و راه درمان را «عدم اعتنا» معرفی کرده‌اند.

فتوای قاطع آیت‌الله گلپایگانی:

آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی نیز از زاویه‌ای دیگر به این مسئله پرداختند و در سخنانی صریح وسواسی را "فاسق" خوانده‌اند. ایشان با استناد به روایات، این دسته از افراد را مطیع شیطان دانسته و حتی از تأثیر این دیدگاه در درمان عملی وسواس در میان ائمه جماعت خبر داده‌اند. این مطلب را آیت‌الله شب‌زنده‌دار از آیت‌الله گلپایگانی نقل فرمودند.

مرور دیدگاه فقهای بزرگ نشان می‌دهد که دین نه‌تنها با افراط‌گرایی در امور عبادی مخالف است، بلکه آن را موجب بطلان عمل و تبعیت از وساوس شیطانی می‌داند. توصیه صریح مراجع عظام به عمل بر اساس عرف متشرعه، حتی در مواردی که فرد احساس بطلان می‌کند، نشانگر عقلانیت در فقه شیعه و اهتمام آن به‌سلامت روان و اعتدال در رفتار دینی است.

در دورانی که جهان با بحران آب و افراط در مصرف منابع مواجه است، این رویکرد متعادل دینی می‌تواند به‌عنوان الگویی برای رفتار زیست‌محیطی و دینی مطرح شود. بی‌تردید، علما نه‌تنها مرزبانان عقیده‌اند، بلکه در مواجهه با انحرافات عملی مانند وسواس و اسراف نیز پیش‌گام و راهنما بوده‌اند.