در قلب تاریک زمستان های قطب شمال، گوزن شمالی تنهاست، اما با چشمانی که خود را با فصل ها تطبیق می دهند. این جانور، تنها پستاندار شناخته شده ای ست که رنگ چشمانش بسته به فصل تغییر می کند: از طلایی در تابستان تا آبی در زمستان. این تغییر رنگ، تنها یک جلوه ی ظاهری نیست. در واقع، یک تطابق نوری خارق العاده است که به گوزن اجازه می دهد در محیطی با نور بسیار کم، بهتر ببیند. راز این سازوکار در لایه ای پشت شبکیه به نام tapetum lucidum نهفته است. ساختاری بازتابنده که نور را به چشم برمی گرداند و دید در شب را بهبود می بخشد.  در تابستان، این لایه نور طلایی بازتاب می دهد و گوزن را از شدت نور دائمی نجات می دهد. اما در زمستان، فشار درون چشم به دلیل گشاد ماندن طولانی مردمک بالا می رود. این فشار، فاصله ی بین رشته های کلاژن در tapetum را کاهش می دهد و آن را به حالتی تبدیل می کند که نور آبی بازتاب می دهد. نوری که با محیط تاریک و سرشار از ازون قطبی هم خوانی دارد. این تغییر حتی ممکن است به گوزن شمالی کمک کند نور فرابنفش را بهتر ببیند. نوری که در زمستان های قطبی بسیار فراوان است. نخستین بار، دکتر گلن جفری از دانشگاه لندن بود که در آزمایشی میدانی، چشمان گوزن های شکارشده در دو فصل را مقایسه کرد. او می گوید: وقتی چشم ها را باز کردم، نزدیک بود از شدت تعجب از صندلی بیفتم. هیچ کس چیزی شبیه این در پستانداران ندیده بود.  |