به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، ششصد و بیست و هفتمین برنامه از سری برنامه‌های سینماتک خانه هنرمندان ایران، دوشنبه 30 تیر، به نمایش فیلم «دو زن» ساخته ویتوریو دسیکا (1960) اختصاص داشت. پس از نمایش این فیلم، نشست نقد و بررسی آن با حضور سحر عصرآزاد (منتقد سینما) برگزار شد. اجرای این برنامه برعهده سامان بیات بود.

فیلم «دو زن» داستان مادری را روایت می‌کند که در تلاش است دختر نوجوانش را از پیامدهای جنگ جهانی دوم و ترس ویرانگر آن محافظت کند.

عصرآزاد در این نشست با اشاره به ظرفیت ماندگار فیلم گفت: برای من جالب بود که فیلمی ساخته‌شده در سال 1960، هنوز هم بعد از این همه سال، قابل کشف و ارتباط است. آثار دسیکا غالباً نگاهی مردانه دارند اما این فیلم از معدود تجربه‌های اوست که جهان زنانه، مادرانه و در عین حال تراژیک را با چنان عمقی به تصویر می‌کشد.

وی افزود: نکته مهم دیگر، بازی سوفیا لورن در این فیلم است. بسیاری معتقدند که حضور ستاره‌ای با چنین جذابیت و شمایلی می‌تواند روایت را تصنعی کند اما در این‌جا عکس آن اتفاق افتاده است. سوفیا لورن در قالب مادری که کشورش، بدنش و حیثیتش مورد تعرض واقع شده، بدل به نمادی از خود شهر رم می‌شود؛ یک نقش چندلایه، فراسوی شمایل همیشگی زنانه‌اش.

این منتقد سینما با اشاره به صحنه‌های تأثیرگذار فیلم عنوان کرد: صحنه تجاوز از صحنه‌هایی بود که در زمان خودش بسیار بحث‌برانگیز بود. دسیکا با نهایت ظرافت و ایجاز، این سکانس را اجرا می‌کند اما تأثیر روانی آن تا پایان فیلم باقی می‌ماند. اینکه فیلم با نمایی از مادر و دختر در آغوش هم پایان می‌گیرد، نوعی مواجهه با پوچی، ناامیدی و تباهی جنگ است.

عصرآزاد در پاسخ به پرسشی درباره عمق تأثیر این واقعه بر کاراکتر مادر یا دختر توضیح داد: فیلم عمدا مرز بین تأثیر این تراژدی بر مادر و دختر را از هم تفکیک نمی‌کند. مادر به‌واسطه تجربه زیسته، بار مسئولیت و حس گناه درهم‌شکسته می‌شود؛ دختر نیز، درست در آستانه بلوغ، اولین تجربه عشق و شکوفایی‌اش را با ویرانی مواجه می‌بیند. این 2 شخصیت را می‌توان استعاره‌ای از «جسم زن» و «خاک وطن» دانست که هر 2 هم‌زمان مورد تجاوز قرار گرفته‌اند.

وی همچنین تاکید کرد: در لایه‌های زیرین فیلم، رگه‌هایی از نقد اجتماعی، مذهبی و حتی سیاسی نیز دیده می‌شود. دسیکا، بدون افتادن در دام شعار، به خوبی نشان می‌دهد که چگونه ایمان، فقر، سیاست، تجاوز و باورهای مذهبی در بستری از جنگ در هم می‌تنند.

این منتقد سینما در بخش دیگری از صحبت‌هایش به دوران تولید فیلم اشاره کرد و گفت: ساخت فیلمی درباره تبعات جنگ جهانی دوم، حدود 15 سال پس از پایان آن، نشانه‌ای است از اینکه جامعه ایتالیا به نقطه‌ای از درک، رسوب و تحلیل آن فاجعه رسیده بود. به همین دلیل فیلم از واکنش عبور کرده و به یک روایت تحلیلی، شاعرانه و انسانی بدل شده است.

در ادامه نشست، حاضران در سالن نیز پرسش‌هایی درباره وجه تمثیلی مادر و دختر، نقش دین و نهاد کلیسا، بازنمایی فقر و مفهوم تجاوز در جنگ مطرح کردند.

در پایان، فیلم «دو زن» نه فقط به‌عنوان اثری سینمایی، بلکه به‌عنوان سندی تاریخی از جنایات ناگفته در جنگ و تلاشی برای روایت زخم‌های جسمی، روحی و ملی به مخاطب معرفی شد؛ روایتی که امروز نیز، در سایه جنگ‌های تازه، همچنان زنده و ضروری است.