به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بنیاد ملی علم ایران، حمایت‌های بنیاد شامل حمایت مالی از طرح‌های پژوهشی، طرح‌های پسادکتری، رساله‌های دکتری و طرح‌های بین‌الملل با هدف تقویت همکاری‌های بین‌المللی و داخلی، کرسی و گرنت پژوهشی و رویدادهای ترویج علم با عنوان شب علم بوده است. بر اساس آمار، تعداد طرح‌های دریافت شده در این سال 4951 طرح و تعداد حمایت‌های مصوب 1617 حمایت، با نرخ پذیرش حدود 33 درصد بوده است. همچنین سهم مشارکت مردان و زنان در انواع طرح‌های پژوهشی به ترتیب 66 درصد و 34 درصد بوده است.

دوبرابر شدن میزان حمایت‌های مالی بنیاد

میزان حمایت‌های مالی مصوب بنیاد در سال 1403 نسبت به سال 1402 تقریباً دوبرابر شده و از حدود 212 میلیارد تومان به بیش از 428 میلیارد تومان رسیده است. بنیاد در سال 1403 از پژوهشگران همه استان‌های کشور طرح‌هایی را دریافت و حمایت کرده است. تعیین اولویت‌های پژوهشی، ارزیابی و داوری تخصصی طرح‌های پژوهشی در کارگروه‌های بنیاد که به 6 حوزه پژوهشی جامع تقسیم‌بندی شده‌اند، صورت می‌گیرد.

علوم پایه و علوم زیستی، دارای بیشترین طرح مصوب

گزارش عملکرد سال 1403 نشان می‌دهد که 31 درصد طرح‌های مصوب سال 1403 مربوط به کارگروه علوم پایه و علوم زیستی، 26 درصد مربوط به کارگروه فنی و مهندسی، 16 درصد مربوط به کارگروه علوم پزشکی و سلامت، 15 درصد مربوط به کارگروه کشاورزی و منابع طبیعی، 11 درصد مربوط به کارگروه علوم انسانی، اجتماعی و هنر و کمتر از یک درصد مربوط به کارگروه علوم و معارف دینی بوده است.

هرمزگان، رکورددار نرخ پذیرش طرح

بالاترین نرخ پذیرش طرح‌ها به ترتیب مربوط به پژوهشگران استان‌های هرمزگان، بوشهر و سپس گیلان بوده است و پژوهشگران استان تهران، خراسان رضوی و سپس آذربایجان شرقی بالاترین میزان اعتبار مصوب بنیاد را در سال 1403 از آن خود کرده‌اند.

بر اساس رتبه‌بندی 30 دانشگاه و مؤسسه پژوهشی اول بر اساس تعداد طرح‌های مصوب در بنیاد؛ دانشگاه تهران با 158 طرح در جایگاه اول، دانشگاه تربیت مدرس با 149 طرح در جایگاه دوم و دانشگاه صنعتی شریف با 87 طرح مصوب در جایگاه سوم قرار گرفته‌اند.

در سال 1403 در مجموع 691 طرح در انواع قالب‌های پژوهشی خاتمه یافته است که 411 طرح در سال 1400 و پیش از آن به ثبت رسیده و 131 طرح در سال 1401 و 82 طرح در سال 1402 ثبت شده است و 67 طرح در سال 1403 ثبت شده و خاتمه یافته است. در گذشته‌های نزدیک اغلب طرح‌های مصوب بنیاد از نوع حمایت‌های عادی مستمر بوده‌اند. حمایت‌های عادی مستمر آن دسته از حمایت‌ها هستند که پژوهشگران براساس اولویت‌ها و علایق خود، در تمام طول سال بدون محدودیت موضوعی و زمانی می‌توانند پیشنهاده خود را از طریق سامانه کایپر و براساس قالب‌های آن برای بنیاد ارسال کنند.

اعلام 25 فراخوان در سال گذشته

در سال 1403 علاوه بر حمایت‌های عادی مستمر از فعالیت‌های علمی، پژوهشی در قالب فراخوان‌های تخصصی در موضوعات مشخص با عنوان حمایت‌های ویژه فراخوانی نیز حمایت هدفمند شده است. در سال 1403 تعداد 25 مورد فراخوان اعلام شد و از پژوهشگران برای ارسال طرح مرتبط دعوت به‌عمل آمد. در این سال 32 درصد از طرح‌ها، فراخوانی بوده و 50/4 درصد از اعتبار مصوب به فراخوان‌ها تخصیص داده شد.

آمار داوری در بنیاد ملی علم ایران

6857 داوری و 2670 مورد نظارت در سال 1403 انجام شده است. متوسط زمان ارزیابی طرح مصوب (از دریافت طرح تا تصویب آن در شورای علمی از 106 روز در سال 1402 به 90 روز در سال 1403 و متوسط زمان ارزیابی طرح مردود از دریافت طرح تا رد آن از 65 روز در سال 1402 به 64 روز در سال 1403 تقلیل یافته است.

برگزاری رویدادهای مختلف علمی در سال 1403

بنیاد ملی علم ایران نشست‌های متنوعی از جمله اعطای کرسی پژوهشی و خوشه‌های چندتخصصی، نشست‌های هم‌اندیشی در حوزه علوم مختلف و رویدادهای ملی همچون سرآمدان و شب علم را نیز در سال 1403 برگزار کرده است. این فعالیت‌ها در راستای ارتقای مرجعیت علمی، توسعه علم و فناوری و ترویج فرهنگ علم در جامعه بوده‌ است.

همچنین، طرح‌های پژوهشی مصوب، تعهداتی را به‌عنوان خروجی باید ارائه دهند که از جمله آن‌ها می‌توان به انتشار مقالات علمی، تولید دانش فنی، تولید نمونه محصول، ثبت اختراع، طراحی و تولید نرم‌افزار برگزاری همایش، کارگاه و.... اشاره کرد. همکاری با ناشران معتبری چون Elsevier Springer MDPI و IEEE بیانگر پذیرش بین‌المللی آثار تحت حمایت بنیاد است. افزایش نسبت مقالات Q1 از 30 درصد در سال 2015 به حدود 55 درصد در سال 2024، نشانه موفقیت در هدایت پژوهشگران به مجلات با کیفیت بالاتر و رشد کیفی مستمر است.

به طور کلی، عملکرد سال 1403 نشانگر رشد و توسعه حمایت‌های علمی و پژوهشی بنیاد ملی علم ایران از جامعه علمی است و این نهاد در فراهم کردن زمینه تعالی علم و فناوری کشور تلاش‌های مستمری کرده است.