حکیم در گفتگو با «صبح نو» مطرح کرد؛   کریدور زنگزور؛ ادامه زیاده‌خواهی باکو یا بخشی از پروژه مهار منطقه‌ای؟  در همین راستا حمید حکیم، کارشناس مسائل اوراسیا در گفتگو با «صبح نو» گفت: راجع‌به شخص علی‌اف و دولت جمهوری آذربایجان یا همان دولت باکو. این را می‌خواهم بگویم که این اقدامات در راستای سیاست‌ها و رفتار گذشته آن‌هاست. اینکه بگوییم این یک برنامه یا طرح جدید است که حالا مطرح شده یا از چند سال پیش مورد بحث بوده یا اینکه بگوییم اقدامی است استثنایی و برخلاف اقدامات پیشین دولت باکو، نه، این‌گونه نیست.

 از علی‌اف پدر تا علی‌اف پسر؛ تداوم سیاست‌ورزی یا تغییر مسیر؟

وی افزود: وقتی به روند آنچه که در دو دهه گذشته، به‌ویژه در دوران ریاست‌جمهوری الهام علی‌اف رخ داده نگاه می‌کنیم، لازم است یک پرانتز باز کنم و فلش‌بک بزنم به زمان استقلال آذربایجان از شوروی سابق. آن زمان، همان‌طور که در خاطرتان هست، جنگ قره‌باغ از پیش از فروپاشی شوروی آغاز شده بود.  این کارشناس مسائل اوراسیا مطرح کرد: ماجراهایی رخ داد و حرف‌های یاوه‌ای که آن زمان زده شد، باعث شعله‌ور شدن آتش درگیری شد. تنها دولتی که در آن زمان از آذربایجان حمایت کرد، جمهوری اسلامی ایران بود. با این حال، متأسفانه اتفاقاتی کلید خورد که تا امروز ادامه داشته است.  حکیم اضافه کرد: در زمان پدر علی‌اف، سیاست‌مدارانه تر عمل می‌شد. او با توجه به تجربه سیاسی‌اش، منطقی‌تر و عقلانی‌تر رفتار می‌کرد. اما روندی که اکنون می‌بینیم ادامه همان مسیر بیست‌ساله‌ای است که به‌ویژه در دولت الهام علی‌اف شاهد بوده‌ایم. اگر بخواهیم مجموعه‌ای از اتفاقات را کنار هم بگذاریم—از تجدید قوای نظامی آذربایجان، همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی با رژیم صهیونیستی، تأمین انرژی این رژیم، تا نظامی‌کردن دریای خزر—همه این‌ها در یک مسیر قرار دارند.  وی مطرح کرد: اما در مورد خاص این اتفاق، یعنی بحث کریدور زنگزور، باید گفت که این موضوع بیش از بیست سال سابقه دارد. ابتدا تحت عنوان کریدور لاتین یا در قالب طرح‌هایی پیرامون ارمنستان مطرح شد، طرحی غربی که آن زمان مخالفت‌های زیادی با آن صورت گرفت؛ نه فقط از سوی ایران یا روسیه، بلکه از سوی کشورهای مختلف جهانی. حالا بعد از بیست سال، وقتی آذربایجان دوباره کنترل آن منطقه را به‌دست آورد، می‌بینیم که این بحث دوباره داغ شده است؛ به‌ویژه پس از جنگ قره‌باغ در سال 2022.

 نقش اسراییل و آمریکا در طرح کریدور زنگزور؛ آذربایجان، مجری یا بازیچه؟

این کارشناس مسائل اوراسیا با بیان اینکه از آن زمان به بعد، لفاظی‌ها شدیدتر شده و موضوع کریدور زنگزور جدی‌تر مطرح شده است، خاطرنشان کرد: متأسفانه این طرح غربی دوباره با شدت بیشتری دنبال می‌شود. واقعیت این است که دولت آذربایجان بازیچه دولت‌های غربی شده است. اگر بخواهم سلسله‌مراتبی تعریف کنم: ابتدا دولت باکو، سپس ترکیه، و در نهایت دولت‌های غربی مانند آمریکا و اسراییل. یعنی آذربایجان در مرحله آخر، اجراکننده برنامه‌های آن‌هاست.  حکیم یادآور شد: علیرغم مخالفت‌های جمهوری اسلامی ایران، ارمنستان و حتی شاید تا حدودی روسیه، این موضوع از 2022 به بعد باز هم مطرح شده است. در حالی که همه می‌دانند آذربایجان برای دسترسی به نخجوان هیچ‌گاه مشکلی نداشته است. حتی خود مقامات آذربایجانی گفته‌اند که همیشه ارتباط امن، مطمئن و سریع از طریق خاک ایران با نخجوان برقرار بوده است.

 کشور آذربایجان یک کشور دوپاره است اما هیچ‌گاه در تردد به نخجوان از مسیر ایران مشکلی وجود نداشته، در حالی که بالعکس، ما در تردد از خاک آذربایجان دچار مشکل شده‌ایم، مثل ماجرای دو سه سال پیش.  وی با بیان اینکه این طرح غربی از همان ابتدا مشخص بوده که چه کشورهایی پشت آن هستند، ادامه داد: حالا دوباره علی‌اف این بحث را مطرح می‌کند و اقداماتی که در چند سال گذشته شروع کرده‌اند، در حال اجراست: از طرف خاک آذربایجان خط آهن و جاده به سمت استان سیونیک ارمنستان و از طرف نخجوان با حمایت و سرمایه‌گذاری ترکیه.  این کارشناس مسائل اوراسیا اظهار داشت: این طرح عبری-غربی با هدف فشار بر ارمنستان طراحی شده و واقعیت این است که موقعیت امروز ارمنستان با سی سال پیش متفاوت است. آذربایجان با استفاده از درآمدهای نفتی‌اش تقویت و تجهیز شده و جزو کشورهایی است که در بیست سال گذشته بیشترین بودجه نظامی را نسبت به تولید ناخالص داخلی داشته است. در مقابل، ارمنستان امروز ضعیف‌تر از گذشته است، ضمن اینکه کم‌توجهی روسیه نیز مزید بر علت شده است.

 موضع روشن تهران

حکیم گفت: این طرح به‌شدت به ضرر ارمنستان است، حتی اگر در کوتاه‌مدت منافعی هم داشته باشد. ادامه زیاده‌خواهی‌های دولت باکو، ترکیه و غرب در همین راستا قابل تبیین است. به نظر می‌رسد که این پروژه بخشی از دکترین برژینسکی باشد؛ همان سیاست مهار شوروی سابق که امروز به شکل مهار روسیه از طریق نفوذ در کشورهای پیرامونی مانند اوکراین، آسیای مرکزی و قفقاز دنبال می‌شود، و در نهایت منجر به محاصره روسیه و ایران خواهد شد.  وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران از ابتدا با این موضوع مخالفت کرده و همواره مخالفت خود را اعلام کرده است. حتی آن زمان که بحث یک درصد هم احتمال می‌دادند که این طرح برای دسترسی ارمنستان به قره‌باغ و بالعکس طراحی شده باشد، ایران مخالفت کرد. امروز که قره‌باغ در اختیار آذربایجان است، اصلاً محلی از اعراب ندارد که چنین طرحی مطرح شود. این فقط ادامه زیاده‌خواهی آذربایجان، ترکیه و دولت‌های غربی است.  این کارشناس مسائل اوراسیا در پایان مطرح کرد: در نهایت باید گفت این طرح بخشی از کمربند مهار علیه روسیه و ایران است. جمهوری اسلامی ایران همواره با آن مخالفت کرده و باید با شدت بیشتری آن را پیگیری کند، چرا که این موضوع به هیچ عنوان جای کوتاهی، اغماض و انفعال ندارد و در بلندمدت تأثیرات منفی شدیدی بر ما و منطقه خواهد داشت.