به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه مراغه، سیستم‌های کشت بدون خاک برای تمامی دانشجویان دانشکده کشاورزی با گرایش‌های مختلف، فرصتی فراهم می‌آورد تا با روش‌های روز تولید محصولات گلخانه‌ای آشنا شده و بطور عملی و علمی توانایی‌های خود را ارتقاء دهند و مهارت‌های لازم را کسب کنند.

راه‌اندازی این مجموعه به دانشگاه مراغه کمک می‌کند تا با تربیت نیروی انسانی توانمند و آشنا به تکنولوژی روز، در راستای اسناد بالادستی مانند قانون برنامه توسعه هفتم کشور، سند ملی سازگاری با کم آبی و سند ملی امنیت غذایی در افق 1412 حرکت کرده و به رسالت اجتماعی خود عمل کند.

راه‌اندازی سیستم‌های کشت بدون خاک گامی مؤثر در راستای تحقق اهداف مصوب اسناد بالادستی

اسفندیاری رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در این خصوص گفت: ما در داخل مجموعه‌ای هستیم که 5 نوع سیستم کشت هیدروپونیک و آیروپونیک در آن راه‌اندازی شده است. این مجموعه به همت ریاست دانشگاه و حمایت‌های مالی وی به واقعیت پیوسته است. همچنین از مدیر گروه و همکاران گروه باغبانی و سایر افرادی که در راه‌اندازی این مجموعه نقش داشتند، قدردانی می‌کنم.

وی افزود: یکی از چالش‌های اصلی کشور، تغییر اقلیم و کاهش حجم آب تجدیدپذیر است. در اسناد بالادستی کشور، مانند سند ملی امنیت غذایی و سند هفتم توسعه پیشرفت، هدف‌گذاری شده است که میزان مصرف آب در بخش کشاورزی به 61 میلیارد مترمکعب در سال کاهش پیدا کند. همچنین هدف‌گذاری شده است که میزان تولید محصولات کشاورزی در گلخانه‌ها از 3 میلیون تن فعلی به 15 میلیون تن در سال در افق 1412 افزایش پیدا کند.

رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه ادامه داد: برای دستیابی به این اهداف، آموزش دانشجویان و تربیت کارشناسان ماهر در زمینه کشت هیدروپونیک و آیروپونیک ضروری است. این مجموعه به منظور آموزش دانشجویان بومی منطقه و فراهم کردن فرصت‌های شغلی و آموزشی برای آن‌ها راه‌اندازی شده است.

در نهایت، دکتر اسفندیاری خاطرنشان کرد که در اسناد بالادستی کاهش مصرف آب در کشاورزی و افزایش بهره‌وری آب کشاورزی هدف‌گذاری شده است و لازم است دانشگاه‌ها با تربیت نیروی انسانی به دستیابی این اهداف کمک کرده و در ایفای نقش رسالت اجتماعی خود مؤثرتر عمل کنند.

آموزش کشاورزی به سبک نوین در دانشگاه مراغه

ابراهیم‌زاده، عضو هیئت علمی گروه آموزشی علوم و مهندسی باغبانی دانشگاه مراغه نیز به معرفی مجموعه جدید گلخانه‌های آموزشی پرداخت که به دانشجویان مقاطع مختلف این دانشگاه ( کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) فرصت یادگیری روش‌های نوین کشاورزی را فراهم می‌آورد.

وی در این زمینه اظهار داشت: مجموعه‌ای که امروز در دسترس دانشجویان قرار گرفته است، برای آموزش به‌روزترین سیستم‌های کشت بدون خاک، یا همان هیدروپونیک، طراحی شده است. هدف ما این است که دانشجویان با این روش‌ها آشنا شوند و قادر به استفاده از این تکنیک‌ها، پس از فارغ التحصیلی در مدیریت گلخانه های مدرن باشند.این سیستم‌ها نه تنها برای آموزش تخصصی دانشجویان علوم باغبانی در مقاطع مختلف طراحی شده‌اند، بلکه به‌منظور ارائه آموزش‌های دانشجویان رشته‌های مختلف کشاورزی، نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سیستم‌های هیدروپونیک؛ پاسخ به چالش‌های کشاورزی سنتی

ابراهیم‌زاده، استاد مجری این پروژه، در توضیح بیشتر در مورد سیستم‌های هیدروپونیک اظهار داشت: در کشاورزی سنتی، ما معمولاً به خاک به‌عنوان بستر اصلی کشت اتکا داریم. اما در سیستم‌های هیدروپونیک، خاکی وجود ندارد و گیاهان عناصر غذایی را بصورت محلول غذایی آماده و متعادل مستقیما در اختیار میگیرند. این روش‌ها به‌ویژه در شرایطی که خاک‌های حاصلخیز هر روز به دلایل مختلف از جمله بهره‌برداری نادرست و اثرات انواع فرسایش‌ها رو به کاهش هستند، بسیار مؤثر و پایدار به‌نظر می‌رسند.

وی افزود: محدود بودن زمین‌های حاصلخیر بویژه در کشوری مانند ایران با محدودیت‌های شدید منابع آبی در کنار افزایش نیاز به تولید مواد غذایی، استفاده از این سیستم‌ها را ضروری کرده است و توسعه این روش‌های مدرن و کارآمد می‌تواند کمک بزرگی به افزایش بهره‌وری کشاورزی کند.

مزایای سیستم‌های هیدروپونیک در کشاورزی مدرن

ابراهیم‌زاده به بیان مزایای سیستم‌های هیدروپونیک در مقایسه با کشاورزی سنتی پرداخت و گفت: یکی از بزرگ‌ترین مزایای این سیستم‌ها، صرفه‌جویی چشمگیر در مصرف آب و سایر نهاده‌های کشاورزی است. در سیستم‌های هیدروپونیک، میزان مصرف آب به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و در عین حال عملکرد محصولات و کیفیت آن‌ها بطور بسیار چشمگیری افزایش می‌یابد. به‌علاوه، در این روش‌ها، امکان آلودگی‌ها و بیماری‌ها به حداقل می‌رسند، زیرا خاک که معمولاً منبع آفات و عوامل بیماری‌زاست، در این سیستم‌ها حذف می‌شود.

وی همچنین به این نکته اشاره کرد که سیستم‌های کشت بدون خاک (Soilless culture)، امکان استفاده از بسترهای مختلف غیر خاکی که اکثراً استریل نیز هستند برای سالیان متوالی را فراهم می‌آورند. بسترهای غیر خاکی مورد استفاده در این سیستم‌ها مانند پرلیت، ورمیکولیت، ماسه، پیت ماس و غیره قابلیت استفاده مجدد و متوالی را دارند. این ویژگی‌ها از مزایای اصلی سیستم کشت هایدروپونیک است که در کشاورزی مرسوم (کشت در بستر خاک) مقدور نیست.

آموزش کاربردی و پژوهش در گلخانه‌های دانشگاه مراغه

در این مجموعه، کشت و تولید گیاهان در پنج نوع سیستم هیدروپونیک شامل سیستم های NFT، هواکشت (ایروپونیک)، فلوتینک و ... فراهم شده است و علاوه بر اینکه محیط آموزشی برای دانشجویان می‌باشد، برای پژوهش دانشجویان تحصیلات تکمیلی و انجام طرح‌های تحقیقاتی نیز بکار می‌رود.

به گفته‌ی ابراهیم‌زاده، این مجموعه اختصاصاً برای آموزش دانشجویان کارشناسی مهندسی علوم باغبانی و همچنین دانشجویان ارشد در گرایش‌های مدیریت گلخانه طراحی شده است. در عین حال، در برنامه است تا این سیستم‌ها را برای سایر رشته‌های کشاورزی نیز در دسترس قرار دهیم.

وی افزود: ما با راه‌اندازی این مجموعه به‌ویژه به‌دنبال آشنایی دانشجویان با فناوری‌های نوین کشاورزی هستیم تا بتوانند به‌خوبی از این روش‌ها در آینده استفاده کنند و به‌ویژه در تولیدات تجاری و صنعت گلخانه‌ها فعالیت کنند.

گسترش سیستم‌های هیدروپونیک و برنامه‌های دانشگاه مراغه

این عضو هیئت علمی دانشگاه مراغه در ادامه به برنامه‌های آتی دانشگاه مراغه برای گسترش سیستم‌های هیدروپونیک اشاره کرد و گفت: ما به‌دنبال گسترش این سیستم‌ها به سالن‌ها و گلخانه‌های دیگر هستیم. هدف ما این است که دانشجویان با انواع مختلف سیستم‌های هیدروپونیک آشنا شوند و بتوانند از این تکنولوژی‌ها در مقیاس‌های بزرگتر و حتی در بخش‌های تجاری استفاده کنند.

ابراهیم‌زاده همچنین تأکید کرد که این پروژه علاوه بر آنکه در خدمت دانشجویان دانشگاه مراغه خواهد بود، برای علاقه‌مندان، کارشناسان و تولید کنندگان خارج از دانشگاه نیز دوره‌های آموزشی و ورکشاپ‌های تخصصی برگزار خواهد کرد.

قدردانی از همکاران و حمایت‌های مدیران دانشگاه

وی همچنین از همکاران علمی گروه علوم باغبانی، کارشناسان گروه به ویژه دکتر مریم رفیعی، کارشناس مستقیم این پروژه، تشکر کرد و گفت: این پروژه به همت همکاران عزیز ما و بویژه حمایت‌های رییس دانشکده، دکتر اسفندیاری، راه‌اندازی شده است. همچنین لازم می‌دانم از مهندس آهنگاران، از دانش‌آموختگان موفق دانشگاه مراغه که در پیاده‌سازی این مجموعه آموزشی به ما کمک زیادی کردند، تشکر کنم.

ابراهیم‌زاده، در ادامه سخنانش از راه‌اندازی گلخانه آموزشی تخصصی نیز خبر داد که با طراحی و نظارت وی، برای تولید گل شاخه‌بریده آلسترومریا (سوسن پرویی) تجهیز شده است.

به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه مراغه، این گلخانه با هدف آموزش دانشجویان رشته علوم باغبانی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، به ویژه در زمینه تولیدات گلخانه‌ای و گیاهان زینتی، راه‌اندازی شده و در حال حاضر به طور تخصصی در زمینه تولید گل شاخه‌بریده آلسترومریا فعالیت دارد.

گفتنی است، آلسترومریا، یکی از گل‌های تجاری مهم در جهان است. این گل به دلیل زیبایی چشم‌نواز و دوام بالا پس از برداشت (دو تا سه هفته)، طی سال‌های اخیر در ایران نیز با استقبال زیادی روبه‌رو شده است. مراحل طراحی، تجهیز و تولید این محصول ارزشمند با مشارکت مستقیم دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد و با راهنمایی علمی دکتر ابراهیم‌زاده انجام گرفته است. تأمین مالی این پروژه نیز از محل درآمد اختصاصی حاصل از تولید گل‌های فصلی گلخانه‌های دیگر گروه علوم باغبانی صورت گرفته است.

گل‌های تولیدی علاوه بر استفاده آموزشی و پژوهشی، با قیمتی مناسب در شهرهای مراغه، تبریز و حومه به فروش می‌رسند. همچنین اولویت فروش با تخفیف ویژه برای دانشگاهیان دانشگاه مراغه و خانواده‌های ایشان در نظر گرفته شده است.