جنگنده ی آینده دار بریتانیا با نام "Tempest" از همان نگاه نخست، توجه را جلب می کند زیرا بزرگ است. ماکت تمام سایز این هواگرد در کارخانه BAE Systems واقع در شهر وارِتون، لنکشایر، نشان می دهد که بریتانیا، ایتالیا و ژاپن در قالب برنامه مشترک برنامه جهانی جنگنده رزمی (GCAP) در حال توسعه یک جت پنهان کار مافوق صوت هستند که قرار است تا سال 2035 وارد خدمت شود.

به گفته ی جانی مورِتون از شرکت BAE، هرچند طراحی نهایی هنوز قطعی نیست، اما ابعاد کنونی بسیار نزدیک به نسخه عملیاتی است. ابعاد بزرگ Tempest به معنای مخازن سوخت عظیم تر، برد پرواز بیشتر، توان حمل مهمات سنگین تر و همچنین امکان نصب تسلیحات درون بدنه است؛ مزیتی که موجب پنهان ماندن بیشتر از دید رادارها خواهد شد.

Tempest علاوه بر ویژگی های فیزیکی، با فناوری هایی پیشرفته برای ارتباط با هواگردهای دیگر، پهپادها، نیروهای زمینی و حتی ماهواره ها طراحی شده و به گونه ای توسعه می یابد که برای عملیات های عمقی و بلندبرد، بدون نیاز به ارتباط مستقیم با پایگاه اصلی، آماده باشد.

به باور تحلیل گران نظامی، اگر روزی ناتو وارد جنگ با روسیه شود، Tempest قادر خواهد بود از خاک بریتانیا برخاسته، به طور مخفیانه به خاک روسیه نفوذ کند، پدافندهای هوایی دشمن را نابود سازد و سپس بی نیاز از سوخت گیری هوایی، بازگردد. برد بالای آن همچنین به ژاپن این امکان را خواهد داد تا در صورت درگیری در منطقه آسیا-اقیانوسیه، اهدافی در عمق خاک چین را مورد حمله قرار دهد.

اگرچه مدیران پروژه از ارائه جزییات دقیق خودداری می کنند، اما مورِتون به عنوان فرمانده پیشین نیروی هوایی سلطنتی، تأکید کرده که هر سامانه بازدارنده ای باید توان انجام مأموریت هایی در بردهایی را داشته باشد که پیش تر غیرممکن بوده است. او می گوید: باید بتوانی امن، بدون شناسایی، بروی و سالم برگردی.

در حالی که جنگنده های فعلی مانند Typhoon حدود 860 مایل برد رزمی دارند و حتی جنگنده پنهان کار F-35A ساخت آمریکا تنها تا 680 مایل را با یک بار سوخت گیری می پیماید (تقریباً نصف فاصله بین لندن و مسکو)، Tempest قرار است بتواند از عرض اقیانوس اطلس عبور کند بدون نیاز به سوخت گیری هوایی؛ قابلیتی که هیچ جنگنده بریتانیایی تاکنون نداشته است.

فرانسیس توسا، تحلیل گر مستقل دفاعی، می گوید: می توان هرچقدر که بخواهید جنگنده را پنهان کار بسازید، اما اگر برای عملیات به تانکر سوخت نیاز داشته باشید، دشمن فقط باید آن تانکر را پیدا کرده و هدف قرار دهد.

طراحان پروژه جنگنده نسل ششم Tempest اعلام کرده اند که این هواگرد باید دارای مخازن سوخت داخلی کافی برای انجام مأموریت های بسیار دوربرد و طولانی مدت باشد. تحلیل گران پیش بینی می کنند برد رزمی آن به مراتب از جنگنده های موجود فراتر خواهد رفت.

در سناریوی احتمالی جنگ بین ناتو و روسیه، فرانسیس توسا، تحلیل گر دفاعی، معتقد است در هفته نخست درگیری، Tempest باید وارد خاک روسیه شده و پدافندهای موشکی و پایگاه های هوایی دشمن را نابود کند. در هفته دوم، با حذف تهدیدهای پدافندی، این جنگنده می تواند نقش برتری هوایی را ایفا کند، در آسمان باقی بماند و هواگردهای دشمن را هدف قرار دهد یا همچنان در پشتیبانی زمینی فعال باشد.

براساس گزارش ها، وزن برخاست این جنگنده ممکن است بیش از 30 تن باشد، در حالی که Typhoon تنها 23 تن وزن دارد. این رقم حتی از وزن بمب افکن های سنگین جنگ جهانی دوم مانند Lancaster نیز فراتر است. توسا می گوید: Tempest در رده ای کاملاً متفاوت از هر هواگردی است که تاکنون ساخته ایم.

از نظر فناوری، Tempest قرار است به مرکز ارتباطی هوایی تبدیل شود، حتی در صورتی که ارتباط با پایگاه اصلی در بریتانیا قطع شده باشد. این یعنی توانایی هماهنگی با پهپادهای دوستانه، موشک ها، نیروهای زمینی و حتی ماهواره ها را خواهد داشت. به گفته جانی مورِتون از BAE، این قابلیت برای عملکرد در محیط های دورافتاده حیاتی است: این هواگرد باید بتواند به تنهایی عملیات کند، حتی در محیطی ایزوله و بدون اتصال به پایگاه.

شرکت BAE به عنوان بخش اصلی تیم Tempest ، با همکاری وزارت دفاع بریتانیا، Rolls-Royce، MBDA و شرکت ایتالیایی Leonardo، در حال توسعه فناوری های جدید تولید این هواگرد است. از سال 2023، پروژه بریتانیا با همکاری ژاپن و ایتالیا در قالب برنامه مشترک GCAP ادامه یافته و توسعه به مرحله آزمایش نسخه های نمایشی رسیده است.

یکی از اجزای مهم طراحی، سیستم ورودی هوای موتور با مسیر خمیده (S-bend) است که برای کاهش سطح مقطع راداری طراحی شده. آزمایش این بخش برای سال 2027 برنامه ریزی شده و طبق اعلام BAE، در مسیر زمانی مقرر قرار دارد.

در کارخانه وارِتون، فرآیندهای جدید تولید از جمله چاپ سه بعدی صنعتی (Additive Manufacturing)، استفاده گسترده از پنل های کربنی بزرگ و بهره برداری از بازوهای رباتیک قابل تغییر آغاز شده است. به جای استفاده از ابزارهای سنتی ساخت مانند jig که ده ها میلیون پوند هزینه داشت، ربات ها قادر به تنظیم و مونتاژ انعطاف پذیر قطعات هستند. این تغییر می تواند تا 3 سال زمان تولید را کاهش دهد و هزینه ها را به شدت پایین بیاورد.

همچنین این رویکرد جدید باعث می شود خطوط تولید به راحتی قابل تنظیم مجدد باشند، که نه تنها برای تولید Tempest، بلکه برای تغییر به محصولات جدید در آینده نیز مزیت محسوب می شود.

تمامی این اقدامات، گامی اساسی برای حفظ مهارت های کلیدی صنایع هوایی بریتانیا به شمار می روند، چرا که در دهه آینده، شرکت BAE آماده می شود تا از تولید Typhoon به ساخت Tempest روی بیاورد. البته تا آن زمان، سفارش هایی از کشورهای مانند عربستان، قطر و ترکیه کارکنان را مشغول نگه خواهد داشت و مسیر انتقال تدریجی همچنان ادامه دارد.

ریچارد همیلتون، مدیر بخش اروپا و بین الملل شرکت هوافضای BAE، می گوید توسعه پروژه Tempest به حفظ توانمندی حاکمیتی بریتانیا در طراحی و تولید مستقل جنگنده کمک می کند. او می افزاید: ما جزو معدود کشورهایی هستیم که کل چرخه ساخت هواگرد را در اختیار داریم؛ از طراحی و ساخت تا تحویل پرنده به مشتریان از همان محل تولید.

این استقلال صنعتی، نوعی آزادی عمل برای دولت بریتانیا به حساب می آید، که باعث شده کشورهای دیگر نیز برای پیوستن به کنسرسیوم GCAP ابراز علاقه کنند. در این میان، عربستان سعودی یکی از گزینه هایی است که طبق گزارش ها، در حال مذاکره با سه شریک اصلی (بریتانیا، ایتالیا، ژاپن) است، اگرچه هنوز مشخص نیست که سطح مشارکت ریاض در پروژه چگونه خواهد بود.

در حال حاضر عربستان خریدار جنگنده Typhoon است، اما منابع دفاعی اشاره دارند که این کشور به دنبال نقشی پررنگ تر در GCAP است. نقشی که بتواند در طراحی توانمندی ها تأثیرگذار باشد و سهم بیشتری از تولید را در اختیار بگیرد.

با این حال، "هرمان کلاسن"، رییس پروژه جنگنده رزمی آینده در شرکت BAE، هشدار می دهد که فرصت برای پیوستن کشورهای جدید به برنامه رو به محدود شدن است، به ویژه با توجه به سرعت بالای پیشرفت میان سه شریک اصلی. او می گوید: پیوستن به هسته ی مرکزی پروژه مانند بریتانیا، ژاپن و ایتالیا، در شرایط فعلی بسیار چالش برانگیز است و تأثیرات سیاسی و فنی خاصی دارد که باید مورد پذیرش یا رد سه دولت قرار گیرد.

کلاسن در ادامه اشاره می کند که امکان پیوستن همیشه وجود دارد، اما با توجه به ریتم فعلی برنامه، احتمال آن رو به کاهش است.