سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه پس از پایان جنگ 12 روزه، شامگاه پنجشنبه گذشته در یک کنفرانس ویدیویی با وزرای خارجه تروییکای اروپایی و همچنین «کایا کالاس»، مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا به گفت‌وگو نشست؛ نشستی که صحنه تکرار اختلافاتی بود که سال‌هاست میان تهران و پایتخت‌های اروپایی در جریان است. عراقچی در گزارشی که در شبکه اجتماعی «ایکس» منتشر کرد، مسئولیت انحلال توافق هسته‌ای سال 2015 را متوجه ایالات متحده دانست، نه ایران؛ او تأکید کرد که این واشنگتن بود که از توافقی که حاصل تلاش مشترک دو ساله با هماهنگی اتحادیه اروپا بود، خارج شد و نیز همین ایالات متحده بود که در ژوئن امسال میز مذاکرات را ترک کرد و به گزینه نظامی پناه برد، نه جمهوری اسلامی.

عراقچی در پیام خود موضع تهران را تکرار کرد و گفت که امکان آغاز هرگونه دور جدیدی از گفت‌وگوها منوط به آمادگی طرف مقابل برای توافقی عادلانه، متوازن و متکی بر منافع متقابل است؛ توافقی که به تعبیر او، اگر قرار باشد شکل گیرد، نمی‌تواند بر پایه تهدید و فشار استوار باشد. وزیر خارجه در این راستا خطاب به طرف‌های اروپایی هشدار داد که اگر تروییکای اروپا و اتحادیه اروپا در پی ایفای نقش میانجیگرانه هستند، باید مسئولانه رفتار کنند و از تکرار سیاست‌های فرسوده‌ای چون تهدید به فعال‌سازی مکانیسم موسوم به «اسنپ‌بک» پرهیز نمایند؛ ابزاری که به گفته او، فاقد هرگونه وجاهت اخلاقی و حقوقی در شرایط کنونی است. با این حال، روایت رسانه‌ای اروپا از این نشست، حکایت از چالشی میان دو سوی میز دارد. خبرگزاری رویترز در گزارشی مدعی شد که دیپلمات‌های ارشد اروپایی در این گفت‌وگو به عراقچی هشدار داده‌اند که اگر تهران تا پایان تابستان پیشرفتی ملموس در مسیر توافق هسته‌ای نداشته باشد، تحریم‌های سازمان ملل به ‌طور خودکار بازخواهد گشت. این موضع را وزارت خارجه فرانسه نیز چند روزپیش تکرار کرده بود و مدعی شده بود که تروییکای اروپایی به تهران اعلام کرده که در صورت عدم حصول پیشرفت، مکانیسم بازگشت تحریم‌ها موسوم به مکانیسم ماشه فعال خواهد شد. در پاسخ به این تهدید، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز تصریح کرد که «سازوکار موسوم به اسنپ‌بک، اکنون بیش از هر زمان دیگری فاقد مبنای حقوقی و اخلاقی است. این صرفاً بهره‌برداری سیاسی از امکانی است که در قطعنامه 2231 گنجانده شده و در شرایط کنونی، نه توجیه حقوقی دارد و نه مشروعیت سیاسی».

تلاش شتاب‌‌زده اروپا

دور پیشین گفت‌وگوهای سیاسی میان ایران و سه کشور اروپایی در اردیبهشت‌ماه سال‌ جاری به میزبانی استانبول برگزار شد؛ نشستی که همچون دفعات پیشین، نه ‌تنها در سایه‌ ادعاهای اروپایی درباره فعالیت‌های هسته‌ای شکل گرفت، بلکه ملاحظات برآمده از فروریزی کامل ساختار برجام را نیز با خود حمل می‌‌کرد.

این در حالی است که تحرکات ماه‌های اخیر میان تهران و پایتخت‌های اروپایی اگرچه نشانه‌ای از استمرار رایزنی‌ها در مسیر دیپلماسی تلقی می‌شود اما در بطن خود بیشتر منعکس‌ کننده نوعی تلاش شتاب‌‌زده است.

روزنامه ایران