سوریه‌ای که حتی یک گلوله به سمت صهیونیست‌ها شلیک نکرده و مدت زمان زیادی از لغو تحریم‌هایش از سوی آمریکا و دیدارش با ترامپ که گفته بود، «او مردی حرف‌گوش‌کن است» نگذشته است، در عرض 24 ساعت، 164 نقطه‌اش بمباران شد.

تحولاتی که مدتی است در منطقه شاهدش هستیم، بهتر از هر کارشناس و تحلیلگری در حال نمایش ماهیت آمریکا و رژیم صهیونیستی از یک طرف، و حقانیت جمهوری اسلامی ایران از طرف دیگر است. این تحولات به خوبی نشان می‌دهد چرا ایران این رژیم را غده سرطانی می‌داند، نشان می‌دهد تحلیل آن عده‌ای که راه‌حل برون‌رفت از مشکلات را «مذاکره» و «حل اختلاف با رژیم صهیونیستی و آمریکا» می‌دانند- در خوش‌بینانه‌ترین حالت- چقدر ساده‌لوح و بعضاً احمق هستند! چنانچه نفوذی نباشند.

حدود 7 ماه پس از رفتن بشار اسد و سقوط دمشق، و استقرار رژیم جولانی به عنوان «وابسته‌ترین» و «حرف‌گوش‌ترین» رژیم به آمریکا و اسراییل، و درست چند روز پس از این که این رژیم مستقر، با توصیه نتانیاهو از لیست گروه‌های تروریستی آمریکا خارج و تحریم‌هایش لغو می‌شود، چنان مورد حمله قرار می‌گیرد که بسیاری از تحلیلگران را گیج می‌کند. تحلیلگران از خود می‌پرسند، رژیم جولانی که صددرصد وابسته به آمریکا، رژیم صهیونیستی و قدرت‌های دیگر بود، نه توان هسته‌ای دارد، نه با صهیونیست‌ها سر جنگ دارد، چرا این‌گونه مورد حمله قرار می‌گیرد؟! روز چهارشنبه و پنجشنبه‌ای که گذشت، کاخ ریاست‌جمهوری، ساختمان وزارت دفاع و ساختمان‌های دیگر دولتی سوریه آماج حمات رژیم صهیونیستی به بهانه حمایت از دروزی‌ها قرار گرفت، دروزی‌هایی که در سرزمین‌های اشغالی شهروند درجه دو و سه شناخته می‌شوند. براساس گزارش‌های منتشرشده گروهی از فرماندهان ارشد جولانی به هلاکت رسیده و خود جولانی به همراه چند وزیر و خانواده‌اش، احتمالا‌ً گریخته‌اند. حالا کمی به «خام» بودن تحلیل آنهایی که به دنبال حل مشکلات اقتصادی و رفع تحریم‌ها از طریق مذاکره بودند و مشکل اصلی را این می‌دیدند که ایران «مرگ بر اسراییل و مرگ بر آمریکا» می‌گوید، بیندیشید! رییس‌جمهور آمریکا چندی پیش پس از لغو تحریم‌های سوریه گفته بود، اگر ایران هم مثل سوریه حرف گوش‌کن باشد، تحریم‌هایش را لغو می‌کند! به عبارتی آمریکا و رژیم صهیونیستی ایران را مثل سوریه اکنون می‌خواهند! سوریه‌ای که نه زیرساختی برایش باقی مانده و نه چیزی و همین روزهاست که خبر تجزیه شدنش به چند کشور، رسماً اعلام شود. طبق دکترین بن‌گوریون، هیچ کشوری در منطقه نباید بزرگ‌تر و قوی‌تر از رژیم صهیونیستی باشد!

سوریه گوشت قربانی! 

مطالعه تحولات اخیر نشان می‌دهد که هیچ‌یک از قدرت‌های بیگانه، اعم از آمریکا، ترکیه یا رژیم آپارتاید اسراییل، نگرانی واقعی نسبت به منافع مردم سوریه ندارند. ترکیه به ‌دنبال ایجاد یک عمق استراتژیک و منطقه حائل در نوار شمالی سوریه است تا هم مخالفان مسلح تحت حمایت خود را حفظ کند و هم فشار از مرزهای جنوبی‌اش را کاهش دهد. رژیم صهیونیستی نیز نگاهی این‌چنین به جنوب سوریه و استان‌های دروزی‌نشین دارد تا با تضعیف دولت مرکزی و ایجاد مناطق «بیطرف» یا شبه‌مستقل، عملاً یک کمربند ایمنی میان خود و دمشق بسازد. در این میان، گروه‌های تروریست حاکم بر سوریه، با مرکزیت «هیئت تحریرالشام» تحت رهبری «ابومحمد الجولانی» که کارنامه‌ای از مزدوری و وابستگی به قدرت‌های خارجی دارند و از ابتدای بحران سوریه تا امروز ابزار سقوط دمشق تلقی می‌شدند، اکنون خود در بن‌بستی بی‌سابقه به سر می‌برند.

همزمان با افزایش فشارهای خارجی، خبر عقب‌نشینی نیروهای سوری از سویدا بر مبنای «جدول زمان‌بندی» منتشر شد. طبق اطلاعیه وزارت دفاع سوریه، این عقب‌نشینی بخشی از توافقات و تدابیر میدانی برای استقرار مجدد نیروهای امنیتی و جلوگیری از تشدید درگیری‌ها عنوان شده است. اگرچه دولت دمشق تلاش کرده این تصمیم را یک اقدام تاکتیکی برای حفظ آرامش و ممانعت از خونریزی بیشتر جلوه دهد، اما واقعیت این است که عقب‌نشینی دولت، بدون تضمین امنیت پایدار و خلع سلاح گروه‌های مسلح، همان چیزی است که قدرت‌های خارجی به‌ویژه رژیم صهیونیستی و ترکیه به‌دنبال آن هستند: سرزمینی چندپاره، بی‌دفاع و آماده مداخله. سروصدای الجولانی هم که از آمادگی سوریه برای جنگ گفته بود از همان ابتدا برای کسی جدی تلقی نشد. البته به نظر می‌رسد که تکفیری‌ها هم که نمی‌توانند مقاومت کنند، نقش چوب لای زخم را حفظ کنند! این بخشی از همان پازل چندلایه است که پیش‌روی سوریه خواهد بود. دولت نامشروع سوریه نیز با انتشار بیانیه‌های رسمی، عقب‌نشینی نیروهای خود از سویدا را «اقدامی تدریجی، برنامه‌ریزی‌شده و با هدف حمایت از ثبات» معرفی کرد و تأکید دارد که هرگونه خلأ امنیتی به سرعت با اعزام نیروهای امنیتی جدید پر خواهد شد.

ترکیه در قامت یک روباه

ترکیه طی سالیان اخیر بارها با مداخله مستقیم و غیرمستقیم در بحران سوریه تلاش کرده است تا «امنیت» را بهانه دخالت‌هایش کند. حالا هم، مقامات آنکارا بار دیگر تأکید کرده‌اند وقوع هرگونه آشوب در سوریه را غیرقابل پذیرش می‌دانند اما در عمل، همواره سعی داشته‌اند با استقرار نیروهای نظامی و حمایت از گروه‌های تروریستی وابسته، نوعی منطقه نفوذ را در شمال و حتی جنوب سوریه شکل دهند. به‌طوری که اکنون حتی برخی رسانه‌های ترکیه بدون پرده‌پوشی از آمادگی کشورشان برای تقویت قوای دفاعی گروه‌های سوری سخن می‌گویند که این خود به تداوم بی‌ثباتی و وابستگی ساختاری در سوریه منجر شده است. مقامات ترک در ظاهر منتقد ناامنی‌اند، اما در عمل «بی‌ثباتی کنترل‌شده» را در دستورکار داشته‌اند تا سوریه هیچ‌گاه به وحدت، استقلال و آرامش واقعی نرسد و «حیاط‌خلوت» بماند.

رویای منطقه حائل

از سوی دیگر، رژیم صهیونیستی همواره با حساسیت ویژه‌ای تحولات جنوب سوریه و به‌خصوص تحرکات در استان‌های با اکثریت دروزی را رصد می‌کند. نتانیاهو رسماً تأکید کرده است که باید منطقه‌ای خالی از سلاح از جولان تا جبل‌الدروز ایجاد شود تا به ادعای او «امنیت اسراییل» حفظ شود. این اظهارات و اقدامات ضدسوری سابقه طولانی در سیاست‌های تل‌آویو دارد. رژیم اسراییل از همان نخستین روزهای بحران، تلاش کرده مناطقی از خاک سوریه را یا مستقیماً تحت اشغال نظامی قرار دهد (مانند جولان) یا با کمک گروه‌های مسلح و مانورهای سیاسی، منطقه «خاکستری» و بی‌ثبات بسازد. هدف نهایی، تضعیف دولت قانونی دمشق و تشکیل کریدوری مطمئن برای منافع استراتژیک خود به قیمت امنیت و وحدت سوریه است.

جولانی فرار کرد؟!

در این پازل پیچیده، هیئت تحریرالشام به رهبری ابومحمد الجولانی دقیقاً نقش واسطه نه‌چندان مستقلی را ایفا کرده که در برهه‌هایی شبیه به ابزار کاملاً منفعل دست قدرت‌های خارجی عمل کرده‌اند. نه‌تنها سابقه همکاری‌های مالی و تسلیحاتی این گروه با طرف‌های خارجی در پرونده بحران سوریه مستند است، بلکه گزارش‌هایی وجود دارد که بسیاری از تحرکات این گروه در راستای پیشبرد منافع بازیگران فرامنطقه‌ای مانند ترکیه و حتی رژیم اسراییل بوده است. تحولات اخیر و انتشار خبرهای ضد و نقیض از فرار یا عقب‌نشینی الجولانی از دمشق و سویدا، نشان از بن‌بست استراتژیک این گروه و رهبرش دارد که دیگر نه قدرت سابق را داشته و نه پشتیبان قدرتمند خارجی به اندازه گذشته به او اعتماد دارد. منابع آگاه اعلام کردند که «احمد الشرع» همراه خانواده‌اش دمشق پایتخت سوریه را ترک کرده است. این منابع تأکید کردند که سه مقام ارشد دولت موقت سوریه از جمله «مرهف ابوقصره» وزیر دفاع این کشور ترور شده‌اند. منابع مذکور افزودند که یک تیپ نظامی در اقدامی غافلگیر‌کننده وارد ساختمان رادیو و تلویزیون در دمشق شده است تا بر عملکرد آن نظارت کند. خبرنگار «المیادین» گزارش داد که پس از انفجار مهیبی که دمشق را لرزاند، میدان اموی بیش از سه ساعت بسته ماند و رویدادهایی که در چند ساعت گذشته در دمشق رخ داد، همزمان با پرواز جنگنده‌های صهیونیستی بر فراز آسمان بود. حدأقل او و دارودسته‌اش در میدان تعارض منافع بیگانگان اسیر شده‌اند. در واقع روند تحولات منطقه برای الجولانی و هم‌پیمانانش یادآور این واقعیت است که مزدوری برای منافع بیگانه، نهایتاً جز حاشیه‌نشینی برای آنان به همراه ندارد. 

آخرین وضعیت 

همچنان استان السویدا در جنوب سوریه شاهد تشدید وضعیت میدانی و گسترش درگیری‌ها میان گروه‌های دروزی و عشایر است و این تنش‌ها بر محوطه دانشگاه‌ها در حلب نیز تاثیر گذاشته است. سوریه شاهد تنش‌های میدانی روزافزون است و درگیری‌های شدیدی میان گروه‌های نظامی دروزی و گروه‌های عشایر در روستاها و شهرک‌های حومه غربی السویدا رخ داد. همزمان عشایر استان درعا در حمایت از عشایر السویدا و مقابله با گروه‌های دروزی آماده‌باش عمومی اعلام کردند. این اقدام تهدیدی برای گسترش دامنه درگیری‌ها در جنوب سوریه است. سوریه تقریبا ویران شده و در آتش تجزیه، جنگ داخلی و... می‌سوزد در حالی که اسراییل را به رسمیت می‌شناسد و...

کیهان