پزشک و دکترای تخصصی فیزیولوژی و رییس هیأت موسس انجمن تحقیقات طب سنتی ایران نوشت:مزاج هندوانه سرد و تر است بنابراین به بدن خنکی می بخشد. در واقع بیشتر میوه ها و سبزیجات تابستانی مزاج مرطوب دارند. در فصول گرم و در اقلیم های گرم بخصوص افراد گرم مزاج نیاز به خوردنی ها و نوشیدنی هایی دارند که به بدنشان خنکی بخشد که یکی از بهترین آنها هندوانه است که در اصطلاح طب سنتی تیزی و حدت و حرارت خون را تعدیل می بخشد. حالت شایعی که امروزه و مخصوصا در این فصل گرم تابستان زیاد دیده می شود احساس گرمای درونی یا سطحی بدن (چه از داخل و چه دست و پا و سر و صورت) است به طوری که گاهی شخص مجبور می شود دوش آب سرد گرفته یا پایش را داخل آب خنک بگذارد. ما می توانیم با مصرف میوه های تابستانه دارای طبع خنک جلوی افزایش حرارت بدن را بگیریم. افزایش حرارت بدن عوارضی دارد از قبیل خارش پوست، جوش و دمل های پوستی، خشکی بدن، خشکی مخاط و ... و به دنبال آن تشنگی شدید و یبوست.

از طرفی به دلیل کاهش آب و شکننده شدن مخاطات، خونریزی های مخاطی (مثلا از بینی یا مقعد) زیاد می شود. راهکار این است با مصرف رطوبتی ها (مرطبات) مثل هندوانه و کاهو جلوی این مشکلات گرفته شود. هندوانه جلوی تندی و تیزی صفرا را هم می گیرد. در بدن دو خلط (مواد حاصل از هضم غذا) گرم داریم:خون و صفرا که بخصوص صفرا گرم تر است. این که می گویند فردی صفراوی مزاج است از همین جا ریشه می گیرد یعنی دارای مزاج گرم یا فزونی این ماده در بدن بوده علائمی دارد از جمله این که پوست، چشم یا روی زبان به زنگ زرد متمایل گردیده و خارش در فرد ایجاد می شود. هندوانه مهار کننده صفرای بیش از حد است که عامل بسیاری از این بیماری ها در بدن می تواند باشد.

این میوه با افزایش رطوبت های بدن و مهار ترشح صفرای زیادی از بروز سنگ های صفراوی پیشگیری کرده یا حتی به دفع شن ریزه ها و لجن های صفراوی که امروزه خیلی ها دچار آن هستند و اکثرا مجبور به جراحی صفرا می گردند کمک کند. طبق قواعد طبی موکد است فرد حتی المقدور با اصلاح سبک زندگی و توصیه های غذایی جلوی بیمار شدن را گرفته یا از چنگال بیماری ها بهبود پیدا کند و جراحی بجز در موارد ضروری انجام نشود. مصرف میوه های با طبع خنک از جمله هندوانه در فصول گرم و ایام روزه داری جزو بهترین انتخاب ها هستند. در مواقع روزه داری بهتر است بعد از افطار تا هنگام خواب مصرف شود، چون مصرف آن در سحر ممکن است با افزایش ادراری که در طول روز های گرم و طولانی برای شخص اتفاق می افتد باعث از دست دادن آب از بدن و تشنگی شود. هندوانه، چون رطوبت بدن را بالا می برد غلظت خون را کاهش می دهد. غلظت خون دلایل زیادی دارد از جمله مصرف گوشت و فست فود ها و یا کم مصرف کردن میوه ها و سبزیجات آبدار، و یا زیاد مصرف کردن چربی ها؛ بنابراین هندوانه با افزایش نسبی آب خون (بلغم) باعث افزایش رطوبت و رقیق شدن خون می شود. هندوانه مدر ادرار است بنابراین برای افرادی که دچار سنگ کلیه هستند مفید است.

مخصوصا افرادی که طبع گرم و خشک داشته و ذاتاً ادرار کمی دارند از هندوانه سود بیشتری می برند، چون با افزایش حجم ادرار احتمال کاهش برخی مشکلات سیستم ادراری و تشکیل سنگ یا دفع سنگ های موجود افزایش می یابد. خوانندگان محترم می توانند با اجرای دستور ذیل خاصیت مدری (افزایش دهنده ادرار) هندوانه را تقویت کنند به این صورت که یک هندوانه کوچک را داخل قابلمه گذاشته، مقدار خیلی کمی آب داخل آن ریخته، در آن را محکم بسته روی شعله کم بگذارید تا هندوانه حالت نیمه پخته و نرم شده پیدا کند. سپس آن را خارج کرده تا خنک شود محتویات داخل آن طی چند وعده در روز (در ایامی که برای دفع سنگ در نظر گرفته شده) استفاده شود. اگر مثانه وکلیه دچار تجمع رسوبات و مواد زائد باشند با این شیوه پاکسازی شده، احتمال تشکیل سنگ کمتر می شود و لجن های ادراری یا شن و سنگریزه در صورت وجود دفع می شوند.

سوزش هایی در مجاری ادراری یا مثانه در فصول گرم و گرم مزاجان به طور شایع ایجاد می شود که مخصوصا در خانم ها معمولا به اشتباه تشخیص عفونت ادراری داده می شود. معمولا در این شرایط رنگ ادرار به زرد پر رنگ و لیمویی می رود و آزمایش فرد سالم و بدون عفونت است بنابراین آنتی بیوتیک هم سودی ندارد. این افراد از مصرف هندوانه خیلی منتفع می شوند و معمولا بدون هیچ دارویی این سوزش ها و اصطلاحا احتراق مجاری ادراری بهبود پیدا می کند. همچنین سوزش دهان، احساس حرارت در دهان یا در حلق و حنجره و سیستم تنفسی هم بهتر می شود. همه انسان ها در طول عمر خود تجربه سوزش، التهاب و قرمزی حلق یا مخاط دهان که گاهی به صورت آفت خود را نشان می دهد داشته اند و یا دچار خشکی حنجره و گرفتگی صدا شده اند. همچنین گاهی انسان متوجه می شود گاز بازدمی خروجی از ریه دارای حرارت زیاد و محسوس می باشد. مصرف هندوانه و خنکی جات برای همه این حالت ها خوب است.

بدیهی است هندوانه برای افراد تب دار بسیار خوب است و می تواند همراه با شیرخشت یا سکنجبین مصرف شود. البته برای رفع صفرای زیاد و سوزش و زردی بهتر است سکنجبین خیلی شیرین نباشد بلکه ملس باشد. خوانندگان محترم در نظر داشته باشند که بیش از حد نباید هندوانه را مخصوصا همراه با خنکی جات دیگر استفاده نمود، چرا که شخص دچار ضعف و سستی معده و یا لاغری می شود. کلاً، چون مزاج هندوانه سرد است نباید همزمان با سردی جات قوی و چیز های ترش مثل انواع ترشی جات (سرکه) و یا ماست و دوغ مصرف شود، زیرا عوارضی نظیر نفخ معده و سردی مزاج در فرد روی می دهد. بهترین زمان مصرف هندوانه در میان (بین) وعده ها است و خوردن آن به همراه غذا باعث نفخ و کندی هضم می شود. معده برای هضم غذا نیاز به حرارت دارد و لذا نباید همراه با غذای خشک یا بلافاصله بعد آن، آب، ماست، دوغ، کاهو و یا سالاد های سرد و میوه هایی نظیر هندوانه و خیار مصرف شوند؛ چون با کاهش حرارت معده شخص دچار اختلال هضم و ترش کردن و نفخ می شود و غذا مدت طولانی تری در معده می ماند و نه خواص غذا و نه خواص میوه، هیچ کدام به بدن نمی رسد.

مصرف ناشتای این میوه هم توصیه نشده است همچنین بلافاصله بعد از ورزش نیز مضر است و کلا در مواقعی که شکم خالی و معده گرم می باشد. علت این است که هندوانه وارد معده ای می شود که گرم و خالی بوده و بر اساس قانون طب سنتی ورود نوشیدنی های خنک به معده خالی ممنوع است و باید صبر نمود تا حرارت معده قدری کاهش یابد. درطی شب عملیات هضم صورت گرفته و معده خالی شده است و لذا صبحگاه حرارت معده تا حدودی زیاد می شود (نظیر اتفاقی که در روزه داری هم رخ می دهد) مثل ظرف پخت غذا که بدون محتویات روی شعله قرار داده شود. ناشتا مصرف کردن چیز های خیلی خنک باعث سرد و ضعیف شدن و شلی عضلات معده شده و نیز آسیب هایی به کبد و طحال وارد کرده منجر به سردی مخصوصا کبد و اختلال هضم می شود.