نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفت: بعضی‌ها می‌گویند اگر قطعنامه‌های شورای امنیت دوباره برگردد، فاجعه می‌شود اما این حرف بیشتر بار روانی دارد تا واقعیت اقتصادی. 

حجت‌الاسلام سیدمحمود نبویان، نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس و نماینده مردم تهران در گفت‌وگو با فارس در تشریح مکانیسم ماشه گفت: در هر توافق بین‌المللی، معمولا ‌بندی را می‌گذارند که اگر یکی از طرفین تعهداتش را انجام نداد، طرف مقابل بتواند تحریم‌ها را بازگرداند. در برجام، این مکانیسم را طراحی کردند تا تحریم‌ها به صورت اتوماتیک بازگردد؛ به همین دلیل به آن «ماشه» یا «اسنپ‌بک» می‌گویند. اکنون اروپایی‌ها به بهانه‌های واهی گفته‌اند که می‌خواهند این مکانیسم را فعال کنند. در حالی که جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده هر اقدام غیرقانونی در این مسیر، پاسخ متقابل و قاطع خواهد داشت. ما این موضوع را با دقت رصد می‌کنیم و ان‌شاءالله ملت بزرگ ایران در این مسیر هم پیروز خواهد بود. 

نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس افزود: با این حال برای فهم سازوکار حل اختلاف در برجام، باید به ساختار خود برجام توجه کرد. برجام شامل یک مقدمه، یک متن اصلی با حدود 37 بند و پنج ضمیمه است. در این میان، بندهای 36 و 37 برجام مستقیماً به سازوکار حل‌وفصل اختلافات می‌پردازند که به آن «مکانیزم ماشه» نیز گفته می‌شود.

 دام حقوقی برجام برای ایران حتی در جایگاه شاکی

حجت‌الاسلام نبویان همچنین اظهار داشت: در گذشته، با اجرای برجام، شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران لغو شده بود. حالا اگر شکایت به شورای امنیت برود، طبق بند 37، شورای امنیت باید قطعنامه‌ای صادر کند که موضوعش ادامه لغو تحریم‌ها باشد. اگر این قطعنامه تصویب نشود، به‌طور خودکار تمام قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران احیا می‌شوند. این‌جا نکته مهم این است که اگر قرار بود شورای امنیت درباره بازگشت تحریم‌ها رأی‌گیری کند، روسیه و چین می‌توانستند آن را وتو کنند. اما در سازوکار فعلی، موضوع قطعنامه این است که آیا لغو تحریم‌ها ادامه پیدا کند یا نه؛ و آمریکا، فرانسه و انگلیس می‌توانند به راحتی ادامه لغو را وتو کنند. در این حالت، تحریم‌های قبلی به‌طور خودکار بازمی‌گردند.

 بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت بیشتر اثر روانی دارد تا اقتصادی

نماینده مردم تهران همچنین اذعان داشت: تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را باید به سه دسته اصلی تقسیم کرد؛ اول تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، همان قطعنامه‌هایی که برخی می‌گویند با برجام لغو شده است. دوم تحریم‌های یکجانبه اتحادیه اروپا و سوم و مهم‌تر از همه تحریم‌های جانبی یا به‌اصطلاح ثانویه آمریکا. حالا بیاییم بررسی کنیم که واقعاً کدام‌یک از این تحریم‌ها اثر تعیین‌کننده دارد؟ وی اضافه کرد: می‌گویند در برجام تحریم‌های شورای امنیت لغو شده است. خب، فرض کنیم این حرف درست باشد. سؤال اینجاست؛ مگر الان این تحریم‌ها لغو نشده؟ لغو شده؛ پس چرا ما همچنان تحت تحریم نفتی هستیم؟ چرا هنوز نمی‌توانیم پول حاصل از فروش نفت را در بانک‌ها جابه‌جا کنیم؟ پاسخ این است؛ تحریم‌های شورای امنیت اساساً ارزش اقتصادی تعیین‌کننده‌ای نداشتند و ندارند. مهم‌ترین تحریم‌ها، تحریم‌های ثانویه آمریکاست که کمر اقتصاد ایران را هدف گرفته است. نکته دوم اینجاست که آمریکا ما را تحریم کرده، اما سؤال این است؛ چرا آلمان، انگلیس، فرانسه، ژاپن و سایر کشورها با ما ارتباط بانکی ندارند؟ دلیلش همین تحریم‌های ثانویه آمریکاست. یعنی آمریکا تهدید می‌کند که هر بانکی با ایران همکاری کند، خودش را از دسترسی به بازار آمریکا محروم می‌کند. خب کدام بانک حاضر است این ریسک را بپذیرد؟ حجت‌الاسلام نبویان همچنین اشاره کرد: حالا بعضی‌ها می‌گویند اگر قطعنامه‌های شورای امنیت دوباره برگردد، فاجعه می‌شود. اما این حرف بیشتر بار روانی دارد تا واقعیت اقتصادی. هیچ تحریم تازه‌ای که به وضعیت فعلی ما اضافه شود وجود ندارد. همان‌هایی که باید ما را تحریم کنند، قبلاً تحریم کرده‌اند. بنابراین نیازی نیست ما دوباره برویم امتیاز بدهیم. باید محکم بایستیم. 

وی یادآور شد: من این نکته را چند بار هم به وزیر خارجه خودمان گفته‌ام، هم در کمیسیون‌ها تذکر داده‌ام. همیشه هم گفته‌ام: اینها دنبال توافق نیستند. اینها دنبال گرفتن امتیاز بیشتر از ملت ایرانند. شما نباید عقب‌نشینی کنید.

 مقایسه قطعنامه‌های شورای امنیت با برجام

حجت‌الاسلام نبویان در ادامه گفت‌وگو افزود: من ماه‌ها وقت گذاشتم و تک‌تک این قطعنامه‌ها را خواندم مثلاً قطعنامه‌های 1696، 1737، 1747، 1803، 1835 و 1929 و با متن برجام و قطعنامه 2231 که پشتوانه برجام است مقایسه کردم. نتیجه؟ خدا پدر آن قطعنامه‌های قبلی را بیامرزد! وی تشریح کرد: درخواست‌هایی که در برجام از ما شده، به‌مراتب سخت‌تر و محدودکننده‌تر از خواسته‌های آن قطعنامه‌هاست. در قطعنامه‌های قبلی فقط گفته شده بود تحقیق و توسعه در زمینه بازفرآوری را تعلیق کنید. ولی در برجام، ما تعهد دادیم که تا ابد تحقیق و توسعه بازفرآوری را تعطیل کنیم و اصلاً مکانی هم برایش نسازیم. در قطعنامه‌ها گفته بودند غنی‌سازی در فردو تعلیق شود. ولی در برجام ما پذیرفتیم که 15 سال نه‌تنها غنی‌سازی، بلکه حتی انتقال مواد به فردو هم ممنوع باشد. در قطعنامه‌های قبلی گفته بودند اراک را که 70-80 درصدش ساخته شده بود، تکمیل نکنید. ولی در برجام، ما آمدیم و بتن ریختیم و رآکتور را نابود کردیم. در قطعنامه‌ها گفته بودند سوخت مصرف‌شده را تحت نظارت بگذارید. در برجام گفتند تا ابد ایران حق نگهداری سوخت مصرف‌شده را ندارد. این مقایسه نشان می‌دهد که تمام هیاهو درباره بازگشت قطعنامه‌ها بیشتر جنبه رسانه‌ای و روانی دارد تا واقعی. نماینده مردم تهران افزود: در قطعنامه‌های قبلی، از ما خواسته شده بود که تولید اورانیوم غنی‌شده 20 درصد را تعلیق کنیم. اما در برجام از ما چه خواسته شده؟ گفته‌اند اورانیوم 20 درصد تعطیل شود، 10 درصد تعطیل شود، 5 درصد تعطیل شود، نهایتاً 3.67 درصد اجازه داده شده؛ آن هم فقط در چارچوبی خاص. من 22 مورد محرومیت دائمی پیدا کردم که در برجام آمده است؛ یعنی ممنوعیت‌هایی که تا ابد بر ما تحمیل شده. این موارد در هیچ‌یک از قطعنامه‌های قبلی وجود نداشت. در قطعنامه‌های قبلی، از ما خواسته شده بود مسائل باقی‌مانده را حل و فصل کنیم. اما در برجام، علاوه‌بر این‌ها، ما دسترسی به اماکن نظامی هم دادیم. از سال 74 تا 78 گفتیم بررسی شود. 

ادعای خروج از ذیل فصل هفتم یک فریب تبلیغاتی بود، نه واقعیت حقوقی

نبویان در رابطه با خروج از فصل هفتم منشور ملل متحد توضیح داد: فصل هفتم منشور ملل متحد شامل مواد 39 تا 51 است که در آن، ماده 41 به اقدامات غیرنظامی و ماده 42 به اقدامات نظامی می‌پردازد. در قطعنامه 2231 که در پی توافق برجام صادر شد، دست‌کم 10 مورد وجود دارد که تصمیمات آن صراحتاً بر اساس فصل هفتم گرفته شده است. به‌طور مشخص در بند 7 این قطعنامه آمده است: «تصمیم می‌گیرد که اقدامات لازم بر اساس بند 41 منشور انجام شود»، که به‌وضوح نشان می‌دهد ایران از ذیل فصل هفتم خارج نشده است. 

وی ادامه داد: این در حالی است که حتی در قطعنامه 1929 ـ که به‌عنوان یکی از سخت‌گیرانه‌ترین قطعنامه‌ها علیه ایران شناخته می‌شود ـ تصریح شده بود که هیچ کشوری حق اقدام نظامی یا تهدید به زور علیه ایران را ندارد. در همان متن نیز تأکید شده بود که کشورها صرفاً مجاز به اجرای مفاد اقتصادی هستند و هیچ‌گونه اقدام فراتر از آن ـ از جمله استفاده از زور ـ مجاز نیست.

 چارچوب قانونی مجلس برای از سرگیری همکاری‌های داوطلبانه با آژانس

نبویان خاطرنشان کرد: در این تعلیق همکاری با آژانس، همه آنچه ملت ایران انتظار داشتند، لحاظ شده است؛ اما از NPT خارج نمی‌شویم. با این حال، اعلام کردیم تا زمانی که امنیت مراکز هسته‌ای، مراکز مرتبط با آن و دانشمندان هسته‌ای ما تأمین نشود، حق هیچ‌گونه همکاری برای آژانس وجود ندارد. 

وی افزود: آژانس انرژی اتمی ابزار دست دشمنان ما شده است. گزارش‌های آژانس دستمایه اروپا و آمریکا برای توجیه تجاوز به ایران است. من به ملت ایران می‌گویم که گزارشی محرمانه را دیده‌ام که نشان می‌دهد اتحادیه اروپا، دو روز بعد از حمله اسراییل به ایران، به‌صراحت گفته است اسراییل حق دارد به ایران حمله کند. مستمسک‌شان هم گزارش‌های آژانس است. طبق طرح مجلس، اگر قرار باشد همکاری‌های داوطلبانه از سر گرفته شود، تنها زمانی خواهد بود که شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی تأیید کنند که امنیت مراکز هسته‌ای و دانشمندان هسته‌ای تأمین شده است. این تصمیم باید به امضای مقام معظم رهبری برسد. حتی برای تخلف از این مصوبه هم مجازات تعیین شده است. 

کیهان